The Project Gutenberg EBook of Eta Eyolf, by Henrik Ibsen  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with  
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or  
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included  
with this eBook or online at www.gutenberg.org  
  
  
Title: Eta Eyolf  
  
Author: Henrik Ibsen  
  
Translator: Odd Tangerud  
  
Release Date: December 13, 2007 [EBook #23837]  
  
Language: Esperanto  
  
  
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ETA EYOLF ***  
  
  
  
  
Produced by Andrew Sly with thanks to Odd Tangerud for his  
continuing assistance in preparing his Ibsen translations  
for Project Gutenberg  
  
  
  
  
  
  

Unu'a Akt'o

(Bel'a, riĉ'e ekip'it'a ĝarden'a ĉambr'o. Mult'a'j mebl'o'j, flor'o'j, plant'o'j. En la fon'o mal'ferm'it'a'j vitr'a'j pord'o'j al verand'o. Vast'a el'vid'o super la fjord'o'n. Arb'ar'kovr'it'a'j mont'et'o'j for'e. Sur ambaŭ flank'a'j mur'o'j est'as pord'o'j; tiu dekstr'e est'as du'obl'a pord'o kaj iom pli mal'antaŭ'a. Antaŭ'e dekstr'e est'as sof'o kun op'a'j kusen'et'o'j kaj kovr'il'o'j. Seĝ'o'j kaj mal'grand'a tabl'o ĉe la sof'o'angul'o. Antaŭ'e mal'dekstr'e est'as pli grand'a tabl'o kun apog'seĝ'o'j ĉirkaŭ'e. Sur la tabl'o star'as kofr'et'o. Est'as fru'a somer'maten'o en varm'a sun'veter'o.)

(Sinjor'in'o Rit'a Allmers star'as apud la tabl'o, kun la dors'o dekstr'e'n, el'pren'ant'e el la kofr'et'o. Ŝi est'as bel'a, iom grand'a, ŝvel'brust'a, blond'a sinjor'in'o de proksim'um'e 30 jar'o'j. Vest'it'a en hel'a maten'rob'o.)

(Iom post'e fraŭl'in'o Asta Allmers en'ven'as tra la pord'o dekstr'e, vest'it'a en hel'brun'a somer'kostum'o kun ĉapel'o, jak'o kaj sun'ŝirm'il'o. Sub la brak'o ŝi hav'as sufiĉ'e grand'a'n, ŝlos'it'a'n tek'o'n. Ŝi est'as svelt'a, mez'alt'a, kun mal'hel'a'j har'o'j kaj profund'a'j, serioz'a'j okul'o'j. 25 jar'a.)

ASTA
(en'ven'int'a tra la pord'o) Bon'a'n maten'o'n, kar'a Rit'a.

Rit'a
(turn'as la kap'o'n kaj kap'sign'as al ŝi) Jen, — ĉu est'as vi, Asta! Ĉu vi tiel fru'e ven'as el la urb'o? Tiom for'e'n al ni?

ASTA
(met'as la vest'aĵ'o'j'n sur seĝ'o'n apud la pord'o) Jes, mi hav'is eĉ ne moment'a'n kviet'o'n. Ŝajn'is al mi, ke mi nepr'e dev'is ir'i ĉi tie'n kaj vid'i et'a'n Eyolf hodiaŭ. Kaj ankaŭ vi'n. (met'as la tek'o'n sur la tabl'o'n ĉe la sof'o) Kaj mi vetur'is per la vapor'ŝip'o.

Rit'a
(rid'et'as al ŝi) Kaj sur'bord'e vi ebl'e renkont'is iu'n aŭ ali'a'n bon'a'n amik'o'n? Tiel hazard'e, mi pens'as.

ASTA
(trankvil'e) Ne, mi tut'e ne renkont'is iu'n kon'at'ul'o'n. (rigard'as en la kofr'et'o'n) Sed, Rit'a, — kio do tio est'as?

Rit'a
(daŭr'e el'pak'as) La valiz'o de Alfred. Ĉu vi ne re'kon'as ĝi'n?

ASTA
(ĝoj'a, proksim'iĝ'as) Ĉu! Alfred re'ven'is hejm'e'n?

Rit'a
Jes, imag'u, — li ven'is tut'e ne'atend'it'e per la nokt'a trajn'o.

ASTA
Ho, do est'is tio, kio'n mi sent'is! Est'is tio, kio tir'is mi'n ĉi tie'n! — Kaj li neni'o'n skrib'is antaŭ'e? Eĉ ne poŝt'kart'o'n?

Rit'a
Eĉ ne unu vort'o'n.

ASTA
Eĉ ne telegraf'is?

Rit'a
Jes, hor'o'n antaŭ ol li ven'is. Tut'e mal'long'e kaj mal'varm'e. (rid'as) Ĉu ne kutim'as al li, Asta?

ASTA
Jes ja. Ĉio'n li far'as tiel sen'emoci'e.

Rit'a
Sed des pli ĝu'ind'e est'is, kiam mi hav'is li'n re'e'n.

ASTA
Jes, mi ja kompren'as.

Rit'a
Eĉ dek kvar tag'o'j'n antaŭ ol mi atend'is li'n!

ASTA
Kaj li fart'as bon'e? Ne deprim'at'a?

Rit'a
(ferm'as la kofr'et'o'n kaj rid'et'as al ŝi) Li aspekt'is kvazaŭ trans'form'it'a, kiam li en'ven'is tra la pord'o.

ASTA
Kaj eĉ ne lac'a, ĉu?

Rit'a
Jes, lac'a mi kred'as ke li ver'e est'is. Sufiĉ'e lac'a, jes. Sed, la kompat'ind'ul'o, li ja ir'is pied'e preskaŭ la tut'a'n voj'o'n.

ASTA
Kaj la aer'o inter la alt'a'j mont'o'j cert'e est'is iom akr'a por li.

Rit'a
Ne, tio'n mi ver'e ne opini'as. Mi aŭd'is li'n tus'i eĉ ne unu foj'o'n.

ASTA
Jen, vi vid'u! Do est'is tamen bon'e, ke la kurac'ist'o decid'ig'is li'n far'i tiu'n ekskurs'o'n.

Rit'a
Jes, nun, kiam ĝi fin'e est'as fin'it'a, jen —. Sed kompren'u, ke est'is terur'a temp'o por mi, Asta. Pri tio mi neniam vol'is parol'i. Kaj vi ja mal'oft'e vizit'is mi'n —

ASTA
Jes, ebl'e ne est'is just'e de mi. Sed —

Rit'a
Nu, nu, nu, — vi hav'as ja la lern'ej'o'n tie en la urb'o. (rid'et'as) Kaj ni'a voj'konstru'ist'o — li est'is ja for'vojaĝ'int'a, ankaŭ li.

ASTA
Ho, las'u nun tio'n, Rit'a!

Rit'a
Nu ja do. Ni las'u la voj'konstru'ist'o'n. — Sed kiom mi sopir'is por Alfred! Tia mal'plen'ec'o! For'las'it'a, en dezert'o! Hu, aspekt'is kvazaŭ iu est'us enter'iĝ'int'a en la dom'o —!

ASTA
Nu, bon'a Di'o, — nur ses aŭ sep semajn'o'j'n —

Rit'a
Jes, sed memor'u, ke Alfred neniam antaŭ'e est'is for de mi. Eĉ ne tag'nokt'o'n. Neniam en ĉiu'j tiu'j dek jar'o'j —

ASTA
Ne, sed tial mi opini'as, ke ver'e ne tro fru'e est'is, ke li ĉi-jar'e iom el'ven'is. Li dev'us far'i mont'ar'a'n ekskurs'o'n ĉiu'n somer'o'n. Tio'n li est'us dev'int'a.

Rit'a
(du'on'e rid'et'ant'e) Ak do, vi facil'e parol'as, vi. Se mi est'us tiom — tiom saĝ'a kiel vi, mi ebl'e las'us li'n liber'a pli fru'e — ebl'e. Sed ŝajn'is al mi, ke mi ne pov'is, Asta! Aspekt'is al mi, kvazaŭ mi neniam plu re'vid'us li'n. Ĉu vi tio'n ne kompren'as?

ASTA
Ne. Sed ebl'e est'as pro tio, ke mi mem hav'as neniu'n por perd'i.

Rit'a
(kun ŝerc'em'a rid'et'o) Ver'e neniu'n — ĉu?

ASTA
Ne laŭ mi'a sci'o. (inter'romp'ant'e) Sed dir'u, Rit'a, — kie est'as Alfred? ĉu li ankoraŭ dorm'as?

Rit'a
Ho, ne. Li el'lit'iĝ'is sam'e fru'e hodiaŭ, kiel li kutim'as.

ASTA
Nu, kaj do li ver'ŝajn'e ne est'is tro lac'a.

Rit'a
Jes, ĉi-nokt'e. Kiam li ven'is. Sed nun li hav'is Eyolf en'e ĉe si pli ol unu hor'o'n.

ASTA
La kompat'ind'a, et'a, pal'a knab'o! Ĉu li nun de'nov'e komenc'u lern'ad'i kaj lern'ad'i?

Rit'a
(lev'ant'e la ŝultr'o'j'n) Vi sci'as, ke est'as kiel Alfred dezir'as.

ASTA
Jes, sed mi opini'as, ke vi dev'us tio'n kontraŭ'star'i, Rit'a.

Rit'a
(iom sen'pacienc'a) Ne, — kiel do vi pens'as, — en tio mi ver'e ne pov'as mi'n en'miks'i. Tiu'j'n rilat'o'j'n Alfred pli bon'e kompren'as ol mi. — Kaj pri kio vi opini'as ke Eyolf si'n okup'ig'u? Li ja ne pov'as ĉirkaŭ'kur'i kaj lud'i, li, — kiel ali'a'j infan'o'j.

ASTA
(decid'it'e) Mi parol'u kun Alfred pri tio ĉi.

Rit'a
Jes, kar'a, tio'n far'u. — Nu, jen vid'u —

(Alfred Allmers, en somer'kostum'o, per'man'e konduk'ant'e Eyolf, en'ven'as tra la pord'o mal'dekstr'e. Li est'as svelt'a, bel'statur'a vir'o de 36–37 jar'o'j, kun plaĉ'a'j okul'o'j, mal'dens'a har'ar'o kaj barb'o. Li'a vizaĝ'o aspekt'as serioz'e kaj pens'em'e. — Eyolf hav'as vest'aĵ'o'n de fason'o kiel uniform'o kun or'a'j ŝnur'o'j kaj leon'buton'o'j. Li lam'as kaj hav'as lam'baston'o'n sub la mal'dekstr'a brak'o. La gamb'o est'as lam'a. Li est'as mal'alt'kresk'a, aspekt'as mal'san'e, sed hav'as bel'a'j'n, saĝ'a'j'n okul'o'j'n.)

ALLMERS
(las'as Eyolf; ĝoj'a al'ir'as kaj don'as al Asta ambaŭ man'o'j'n) Asta! Kar'eg'a Asta! Jen vi ĉi tie en ni'a for'ej'o! Kaj ke mi baldaŭ'e vi'n vid'us!

ASTA
Ŝajn'is al mi ke mi dev'us —. Bon'ven'o'n re'e hejm'e'n!

ALLMERS
(agit'as ŝi'a'j'n man'o'j'n) Dank'o'n.

Rit'a
Ĉu li ne aspekt'as admir'ind'e?

ASTA
(fiks'rigard'as li'n) Am'ind'e! Ver'e am'ind'e! Kun bril'a'j okul'o'j! Nu, do vi cert'e mult'e skrib'is dum'voj'e. (ĝoj'e ek'kri'ant'e) Ĉu ebl'e la tut'a libr'o est'as pret'a, Alfred?

ALLMERS
(ŝultr'o'tir'as) La libr'o —? Ho, ĝi —

ASTA
Jes, mi imag'is, ke por vi pli facil'e far'iĝ'us, kiam vi el'ven'us.

ALLMERS
Tio'n ankaŭ mi opini'is. Sed vid'u, — far'iĝ'is tut'e ali'e, kar'a. Mi ver'e eĉ ne skrib'is lini'o'n en la libr'o.

ASTA
Vi ne skrib'is —!

Rit'a
Nu tiel! Mi ne kompren'is, kial la amas'o da paper'o kuŝ'as ne'tuŝ'it'a en la valiz'o.

ASTA
Sed, kar'a Alfred, pri kio vi do okup'iĝ'is dum tiu long'a temp'o?

ALLMERS
(rid'et'as) Nur promen'ad'is kaj pens'is kaj pens'is kaj pens'is.

Rit'a
(met'as si'a'n brak'o'n ĉirkaŭ li'a'n ŝultr'o'n) Iom'et'e pens'is pri tiu'j, kiu'j hejm'e sid'is?

ALLMERS
Jes, kompren'ebl'e. Eĉ mult'e. Ĉiu'n op'a'n tag'o'n.

Rit'a
(las'as li'n) Nu, do ĉio est'as ja en bon'a ord'o.

ASTA
Sed neni'o'n skrib'is en la libr'o? Kaj tamen vi jen pov'as aspekt'i tiom ĝoj'a kaj kontent'a? Tia vi ne ali'e kutim'as est'i. Ne kiam la labor'o est'as pez'a, mi opini'as.

ALLMERS
Jen vi prav'as. Ĉar mi ver'e est'is stult'a antaŭ'e, kompren'u. La pens'ad'o, ĝi en'ten'as la plej bon'a'n en la hom'o. Kio skrib'iĝ'as sur la paper'o'n, ne mult'e taŭg'as.

ASTA
(ek'kri'ant'e) Ne mult'e taŭg'as!

Rit'a
(rid'as) Sed ĉu vi frenez'iĝ'us, Alfred!

EYOLF
(fid'em'e supr'e'n'rigard'as al li) Ho jes, pa'ĉj'o, — kio'n vi skrib'as, tio taŭg'as.

ALLMERS
(rid'et'as kaj glit'tuŝ'as li'a'j'n har'o'j'n) Ja, ja, ĉar vi tio'n dir'as, do —. Sed kred'u mi'n, — iu ven'os post'e, kiu eĉ pli taŭg'os.

EYOLF
Kaj kiu li do est'us? Ho, dir'u!

ALLMERS
Pacienc'u. Li cert'e ven'os kaj prezent'os si'n.

EYOLF
Kaj kio'n do vi jen far'os?

ALLMERS
(serioz'e) Tiam mi de'nov'e ir'os en la mont'ar'o'n —

Rit'a
Fi, hont'u, Alfred!

ALLMERS
— supr'e'n sur la alt'ej'o'j'n kaj la alt'a'j'n vast'ej'o'j'n.

EYOLF
Pa'ĉj'o, ĉu vi ne kred'as, ke mi baldaŭ est'os tiom fort'a, ke mi pov'os akompan'i vi'n?

ALLMERS
(dolor'ig'e tuŝ'at'a) Ho jes, ebl'e, mi'a knab'et'o.

EYOLF
Ĉar al mi aspekt'as tiom grand'e, ke ankaŭ mi pov'us grimp'i la mont'o'j'n.

ASTA
(de'turn'ant'e) Jen, kiel bel'a kaj bel'vest'it'a vi est'as hodiaŭ, Eyolf!

EYOLF
Jes, ĉu ne, onkl'in'o?

ASTA
Jes ja. Ĉu est'as pro pa'ĉj'o, ke vi met'is la nov'a'j'n vest'aĵ'o'j'n?

EYOLF
Jes, mi pet'is pa'nj'o'n pri tio. Ĉar mi vol'is ke pa'ĉj'o vid'u mi'n tia.

ALLMERS
(mal'laŭt'e al Rit'a) Vi ne dev'us don'i al li tia'n kostum'o'n.

Rit'a
(mal'laŭt'e) Ho, li tiom long'e pet'eg'is mi'n. Eg'e pet'is. Li ne las'is mi'n en pac'o.

EYOLF
Kaj aŭd'u, pa'ĉj'o, — Borghejm aĉet'is al mi paf'ark'o'n. Kaj ankaŭ trejn'ig'is mi'n paf'i.

ALLMERS
Jen, jes, ver'e est'as io por vi, Eyolf.

EYOLF
Kaj kiam li ven'ont'foj'e re'ven'os, mi ankaŭ pet'os li'n instru'i al mi naĝ'i.

ALLMERS
Naĝ'i! Ho, sed kial vi do tio'n vol'as!

EYOLF
Jes, ĉar ĉiu'j knab'o'j mal'supr'e sur la mar'bord'o, ili sci'pov'as naĝ'i. Est'as nur mi, kiu ne sci'pov'as.

ALLMERS
(kor'tuŝ'it'a, met'as la brak'o'j'n ĉirkaŭ li'n) Est'as permes'it'e lern'i ĉio'n kio'n vi vol'as! Ĉio'n kio'n vi mem dezir'as lern'i.

EYOLF
Jes, ĉu vi sci'as kio'n mi plej'e dezir'as, pa'ĉj'o?

ALLMERS
Nu? Dir'u?

EYOLF
Plej'e mi dezir'as lern'i far'iĝ'i soldat'o.

ALLMERS
Ho, et'a Eyolf, est'as mult'a'j ali'a'j okup'o'j, kiu'j est'as pli bon'a'j ol tiu.

EYOLF
Jes, tamen kiam mi est'os grand'a, tiam mi ja dev'as est'i soldat'o. Tio'n vi ja sci'as.

ALLMERS
(prem'eg'as la man'o'j'n) Jes, jes, jes; ni vid'os —

ASTA
(ek'sid'as ĉe la tabl'o dekstr'e) Eyolf! Ven'u al mi, kaj mi i'o'n al vi rakont'os.

EYOLF
(ir'as al ŝi) Kio est'as, onkl'in'o?

ASTA
Imag'u, Eyolf, mi vid'is la Rat'o-fraŭl'in'o'n.

EYOLF
Ĉu! Vi vid'is la Rat'o-fraŭl'in'o'n! Ho, vi nur ŝerc'tromp'as mi'n!

ASTA
Ne, est'as ver'o. Mi vid'is ŝi'n hieraŭ.

EYOLF
Kie vi do vid'is ŝi'n?

ASTA
Mi vid'is ŝi'n sur la voj'o, ekster la urb'o.

ALLMERS
Ankaŭ mi vid'is ŝi'n ie en la kamp'ar'o.

Rit'a
(kiu sid'as en la sof'o) Ebl'e ankaŭ ni vid'os ŝi'n, Eyolf.

EYOLF
Onkl'in'o, ĉu ne est'as strang'e, ke ŝi est'as nom'it'a Rat'o-fraŭl'in'o?

ASTA
La hom'o'j nur nom'as ŝi'n tiel, ĉar ŝi ir'as tra kamp'ar'o kaj laŭ bord'o'j for'pel'ant'e ĉiu'j'n rat'o'j'n.

ALLMERS
Efektiv'e ŝi laŭ'dir'e est'as nom'it'a fraŭl'in'o Lup, mi kred'as.

EYOLF
Lup? Tio ja signif'as lup'o.

ALLMERS
(Frap'et'as li'n sur la kap'o'n) Jen, ankaŭ tio'n vi sci'as, Eyolf!

EYOLF
(pens'em'a) Do ebl'e est'as ver'o, ke ŝi est'as lup-fantom'o dum la nokt'o. Ĉu vi tio'n kred'as, pa'ĉj'o?

ALLMERS
Ho ne, tio'n mi ne kred'as. — Sed nun vi dev'us ir'i ekster'e'n kaj iom lud'i en la ĝarden'o.

EYOLF
Ĉu vi ne opini'as, ke est'as pli bon'e ke mi kun'port'u kelk'a'j'n libr'o'j'n?

ALLMERS
Ne, de nun neniu'j'n libr'o'j'n. Prefer'e ir'u mal'supr'e'n al la ali'a'j knab'o'j sur la bord'o.

EYOLF
(ĝen'at'a) Ne, pa'ĉj'o, mi ne vol'as mal'supr'e'n'ir'i al la knab'o'j hodiaŭ.

ALLMERS
Kaj kial ne?

EYOLF
Ne, ĉar mi sur'hav'as ĉi tiu'j'n vest'aĵ'o'j'n.

ALLMERS
(sulk'as la frunt'o'n) Ĉu ili mok'rid'as — mok'rid'as vi'a'j'n bel'a'j'n vest'aĵ'o'j'n!

EYOLF
(evit'em'e) Ne, tio'n ili ne kuraĝ'as. Ĉar tiam mi bat'us ili'n.

ALLMERS
Nu ja, — kio'n do —?

EYOLF
Sed ili est'as tiom mal'bon'kondut'a'j, tiu'j knab'o'j. Kaj ili dir'as, ke mi neniam pov'os far'iĝ'i soldat'o.

ALLMERS
(kun sub'prem'at'a koler'o) Kial ili do tio'n dir'as?

EYOLF
Ebl'e ili est'as envi'em'a'j. Ĉar, pa'ĉj'o, ili est'as ja tiom mal'riĉ'a'j, ke ili dev'as ir'i nud'pied'e.

ALLMERS
(mal'laŭt'e, kun sufok'at'a voĉ'o) Ho, Rit'a, — kiom jen'o turment'as mi'a'n kor'o'n!

Rit'a
(trankvil'ig'ant'e, ek'star'as) Nu, nu, nu!

ALLMERS
(minac'ant'e) Sed tiu'j knab'o'j, iam ili lern'os, kiu'j est'as majstr'o'j tie mal'supr'e sur la bord'o!

ASTA
(aŭskult'ant'e) Iu frap'as.

EYOLF
Cert'e est'as Borghejm!

Rit'a
En'ven'u!

(La Rat'o-fraŭl'in'o en'ven'as silent'e kaj trankvil'e tra la dekstr'a pord'o. Ŝi est'as mal'alt'a, mal'dik'a, kurb'a est'aĵ'o, mal'jun'a, griz'har'a, kun akr'a'j pik'ant'a'j okul'o'j. Vest'it'a en mal'nov'mod'a, flor'desegn'it'a rob'o kun kuf'o kaj mantel'et'o. Per la man'o ŝi ten'as grand'a'n, ruĝ'a'n pluv'ŝirm'il'o'n, kaj sur la brak'o, en ŝnur'o, nigr'a'n sak'et'o'n.)

EYOLF
(mal'laŭt'e, ten'ant'e la rob'o'n de Asta) Onkl'in'o! Ebl'e est'as ŝi!

Rat'o-Fraŭl'in'o
(genu'fleks'as ĉe la pord'o) Mi humil'e pet'as permes'o'n, — ĉu la ge'sinjor'o'j hav'as i'o'n ronĝ'ant'a'n en la dom'o?

ALLMERS
Ni? Ne, mi ne kred'as.

Rat'o-Fraŭl'in'o
Jes, ĉar ali'e mi volont'e ŝat'us help'i la ge'sinjor'o'j'n sen'ig'i si'n de tio.

Rit'a
Jes, jes, ni kompren'as. Sed ni hav'as neniu'j'n tia'j'n.

Rat'o-Fraŭl'in'o
Est'as ver'e mal'feliĉ'e. Ĉar ĝust'e nun mi far'as rond'vojaĝ'o'n. Kaj neni'u sci'as, kiam mi re'ven'os en tiu ĉi region'o. — Ho, kiom lac'a mi est'as!

ALLMERS
(montr'as al seĝ'o) Jes, vi tiel aspekt'as.

Rat'o-Fraŭl'in'o
Oni dev'us ja neniam far'iĝ'i lac'a bon'far'ant'e al la mal'feliĉ'a'j et'ul'o'j, kiu'j est'as mal'am'at'a'j kaj persekut'at'a'j tiom sever'e. Sed la fort'o'j el'ĉerp'iĝ'as.

Rit'a
Ebl'e vi vol'as sid'i kaj iom ripoz'i?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Mult'a'j'n dank'o'j'n. (ek'sid'as sur seĝ'o'n inter la pord'o kaj la sof'o) Ĉar la tut'a'n nokt'o'n mi okup'iĝ'is en afer'o'j.

ALLMERS
Nu tiel?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Jes, sur la insul'o'j. (kluk'rid'as) La hom'o'j ver'e bezon'is send'i por mi. Nu, ili eg'e mal'em'is. Sed est'is la nur'a rimed'o. Ili tamen dev'is ronĝ'i la acid'a'n pom'o'n. (rigard'as Eyolf kaj kap'sign'as) Acid'a'n pom'o'n, sinjor'et'o. Acid'a'n pom'o'n.

EYOLF
(sen'per'e, iom tim'ig'it'a) Kial dev'is ili —?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Kio'n?

EYOLF
Ronĝ'i ĝi'n?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Fakt'e ili ne pov'is si'n plu nutr'i. Pro la rat'o'j kaj ĉiu'j ili'a'j rat'infan'o'j; la jun'a sinjor'o cert'e kompren'as.

Rit'a
Hu! La kompat'ind'ul'o'j, ĉu ili hav'as tiom da ili?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Jes, svarm'eg'is. (rid'as silent'e kaj kontent'e) En la lit'o'j ili svarm'ad'is kaj ĉirkaŭ'kur'is la tut'a'n nokt'o'n. En la lakt'uj'o'j'n ili fal'is. Kaj trans la plank'o'j'n ili sibl'ant'e kur'ad'is ĉiu'direkt'e'n.

EYOLF
(mal'laŭt'e, al Asta) Tie'n mi neniam vol'as vojaĝ'i, onkl'in'o.

Rat'o-Fraŭl'in'o
Kaj jen mi ven'is — kaj krom'e iu ali'a. Kaj ni kun'pren'is ili'n, ĉiu'j'n. La dolĉ'a'j'n et'ul'o'j'n! Al ili ĉiu'j ni du met'is fin'o'n.

EYOLF
(kri'ant'e) Pa'ĉj'o, — jen, jen!

Rit'a
Bon'a Di'o, Eyolf do!

ALLMERS
Kio okaz'as?

EYOLF
(montr'as) Est'as io barakt'ant'a en la sak'et'o!

Rit'a
(mal'dekstr'e'n; kri'as) Hu do! El'pel'u ŝi'n, Alfred!

Rat'o-Fraŭl'in'o
Ho, kar'eg'a sinjor'in'o, ne tim'u tia'n et'a'n figur'aĉ'o'n.

ALLMERS
Sed kio do tio est'as?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Est'as nur Mops'ul'o. (mal'lig'as la sak'et'o'n) Ven'u nun el la mal'lum'o, vi kar'eg'a amik'o mi'a.

(Hund'et'o kun larĝ'a, nigr'a muzel'o met'as si'a'n kap'o'n el la sak'et'o.)

Rat'o-Fraŭl'in'o
(kap'e kaj man'e sign'as al Eyolf) Proksim'iĝ'u nur fid'e, vi et'a vund'it'a batal'ant'o! Ĝi ne mord'as. Al'ven'u! Al'ven'u!

EYOLF
(ten'as si'n al Asta) Ne, mi ne kuraĝ'as.

Rat'o-Fraŭl'in'o
Ĉu ne ŝajn'as al la jun'a sinjor'o, ke ĝi hav'as mild'a'n kaj ŝat'ind'a'n aspekt'o'n?

EYOLF
(surpriz'it'a, montr'as) Tiu jen'a?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Jes, ĝust'e ĝi.

EYOLF
(du'on'laŭt'e, fiks'rigard'as la hund'o'n sen'inter'romp'e) Ŝajn'as al mi ke ĝi hav'as la plej terur'a'n — aspekt'o'n kiu'n mi iam vid'is.

Rat'o-Fraŭl'in'o
(ferm'as la sak'et'o'n) Ho, ŝanĝ'iĝ'os, ŝanĝ'iĝ'os.

EYOLF
(sen'per'e proksim'iĝ'as, tut'e proksim'e, kaj facil'e glit'frap'et'as la sak'et'o'n.) Delikat'a, — delikat'a ĝi tamen est'as.

Rat'o-Fraŭl'in'o
(kun konsider'em'a voĉ'o) Sed nun ĝi est'as tiom lac'a kaj el'ĉerp'it'a, la kompat'ind'ul'o. Tiom eg'e lac'a ĝi est'as. (rigard'as al Allmers) Ĉar est'as fort'o'streĉ'a, — tia lud'o, sinjor'o kompren'u.

ALLMERS
Kia'n lud'o'n vi sugest'as?

Rat'o-Fraŭl'in'o
La al'log'ad'o.

ALLMERS
Aha, est'as ebl'e la hund'o, kiu log'as la rat'o'j'n.

Rat'o-Fraŭl'in'o
(kap'sign'as) Mops'ul'o kaj mi. Ni du kun'labor'as. Kaj tio ir'as glat'e. Almenaŭ aspekt'e. Ĝi ek'hav'as ŝnur'o'n lig'it'a'n al la kol'ring'o. Kaj jen mi konduk'as ĝi'n tri foj'o'j'n ĉirkaŭ la dom'o'n. Kaj lud'as buŝ'harmonik'o'n. Kaj kiam tio'n ili aŭd'as, tiam ili trud'iĝ'as supr'e'n el la kel'o'j kaj mal'supr'e'n de la sub'tegment'ej'o'j kaj el le tru'o'j, — ĉiu'j tiu'j ben'ind'a'j, et'a'j kre'aĵ'o'j.

EYOLF
Ĉu tiam ĝi mort'mord'as ili'n?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Ho, for'e de tio! Ne, ni ir'as en la boat'o'n, li kaj mi. Kaj ili sekv'as post ni. La grand'a'j kaj ili'a'j et'ul'o'j.

EYOLF
(streĉ'it'a) Kaj jen kio —? Rakont'u!

Rat'o-Fraŭl'in'o
Jen ni de'bord'iĝ'as. Kaj mi jul'as kaj lud'as buŝ'harmonik'o'n. Kaj Mops'ul'o, ĝi naĝ'as mal'antaŭ'e (kun fajr'er-ŝut'ant'a'j okul'o'j) Kaj ĉiu'j tiu'j kiu'j svarm'ad'is kaj ĉirkaŭ'kur'is, ili sekv'as, sekv'as ni'n sur la profund'a'n akv'o'n. Jes, ĉar tio'n ili dev'as!

EYOLF
Kial ili dev'as?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Ĝust'e ĉar ili ne vol'as. Ĉar ili tiom tim'o'trem'as antaŭ la akv'o, — tial ili trud'iĝ'as en ĝi'n.

EYOLF
Ĉu tiam ili dron'as?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Ĉiu kre'it'a opul'o. (pli mal'laŭt'e) Kaj jen ĉio est'as tiom trankvil'a kaj bon'a kaj mal'lum'a por la ŝat'ind'a'j et'ul'o'j, kiom ili nur pov'as dezir'i. Dorm'as tie mal'supr'e en tia dolĉ'a kaj long'a dorm'o. Ĉiu'j tiu'j kiu'j'n la hom'o'j mal'am'as kaj persekut'as. (ek'star'as) Nu, en pli fru'a'j temp'o'j mi ne bezon'is Mops'ul'o'n. Tiam mi mem al'log'is. Mi sol'a.

EYOLF
Kio'n vi al'log'is?

Rat'o-Fraŭl'in'o
Hom'o'j'n. Precip'e unu.

EYOLF
(streĉ'it'a) Ho, dir'u al mi, kiu li est'is!

Rat'o-Fraŭl'in'o
(rid'as) Est'is mi'a am'at'o, tiu, vi et'a ĉarm'ul'o!

EYOLF
Kie li do nun est'as?

Rat'o-Fraŭl'in'o
(mal'mol'e) Mal'supr'e ĉe ĉiu'j tiu'j rat'o'j. (de'nov'e mild'e) Sed nun mi dev'as de'nov'e el'ir'i al la afer'o'j. Ĉiam sur'voj'e. (al Rit'a) Ĉu la ge'sinjor'o'j tut'e ne bezon'as mi'n hodiaŭ? Ĉar tial mi pov'us fin'far'i sam'temp'e.

Rit'a
Dank'o'n ne; mi opini'as, ke ne est'as bezon'at'a.

Rat'o-Fraŭl'in'o
Nu-ja, plej kar'a sinjor'in'o, oni neniam sci'as —. Se la ge'sinjor'o'j rimark'us, ke est'as io kio ronĝ'ad'as, — kaj svarm'as kaj ĉirkaŭ'kur'as. — jen send'u por mi kaj Mops'ul'o. — Adiaŭ, adiaŭ mil'foj'e. (Ŝi el'ir'as tra la pord'o dekstr'e.)

EYOLF
(mal'laŭt'e triumf'e al Asta) Onkl'in'o, jen pens'u, ke ankaŭ mi vid'is la Rat'o-fraŭl'in'o'n!

(Rit'a el'ir'as sur la verand'o'n kaj vent'um'as si'n per poŝ'tuk'o. Iom post'e Eyolf gard'em'e kaj ne'rimark'it'e el'ir'as dekstr'e'n.)

ALLMERS
(pren'as la tek'o'n de la tabl'o ĉe la sof'o) Ĉu est'as vi'a tek'o, tiu ĉi, Asta?

ASTA
Jes, mi hav'as kelk'a'j'n mal'nov'a'j'n leter'o'j'n en ĝi.

ALLMERS
Nu, la famili'a'j'n leter'o'j'n —

ASTA
Ĉar vi ja pet'is mi'n ord'ig'i ili'n por vi dum vi'a for'est'o.

ALLMERS
(frap'et'as ŝi'a'n kap'o'n) Kaj jen por tio vi trov'is temp'o'n, vi!

ASTA
Ho jes. Mi far'is tio'n part'e ĉi tie kaj part'e en la urb'o ĉe mi mem.

ALLMERS
Dank'o'n, kar'a —. Ĉu vi trov'is i'o'n apart'a'n en ili?

ASTA
(supr'aĵ'e alud'ant'e) Nu, — i'o'n aŭ ali'a'n oni ja ĉiam trov'as en tia'j mal'nov'a'j paper'o'j, vi sci'as. (mal'laŭt'e, sincer'e) Tio en la tek'o, tio est'as la leter'o'j de patr'in'o.

ALLMERS
Do, tiu'j'n vi ja kompren'ebl'e mem re'ten'os.

ASTA
(kun si'n'dev'ig'o) Ne. Mi dezir'as, ke ankaŭ vi tra'leg'u ili'n, Alfred. Iam, — pli mal'fru'e en la viv'o. — Sed hodiaŭ mi ne kun'pren'is la ŝlos'il'o'n de la tek'o.

ALLMERS
Ne est'as bezon'at'a, kar'a Asta. Ĉar mi tamen neniam leg'os la leter'o'j'n de vi'a patr'in'o.

ASTA
(fiks'rigard'as li'n) Do mi iam, — tiel en hejm'ec'a vesper'a hor'o, rakont'u al vi i'o'n de tio, kio tie est'as rakont'it'a.

ALLMERS
Jes, tio'n vi prefer'e far'u. Sed gard'u nur la leter'o'j'n de vi'a patr'in'o. Vi ne hav'as tro da memor'aĵ'o'j post ŝi.

(Li don'as la tek'o'n al Asta. Ŝi pren'as ĝi'n kaj met'as ĝi'n sur la seĝ'o'n sub la super'vest'aĵ'o'j'n.)

(Rit'a re'e'n ven'as en la ĉambr'o'n.)

Rit'a
Hu, ŝajn'as al mi, ke tiu mal'jun'a, terur'a vir'in'aĉ'o kvazaŭ kun'port'is kadavr'a'n odor'o'n.

ALLMERS
Jes, iom tim'ig'ind'a ŝi ja est'is.

Rit'a
Mi preskaŭ sent'is mi'n mal'san'a, dum ŝi est'is en la ĉambr'o.

ALLMERS
Krom'e mi pov'as kompren'i tiu'n trud'a'n, log'ant'a'n fort'o'n, pri kiu ŝi parol'is. La sol'ec'o supr'e inter la mont'o'pint'o'j kaj sur la vast'a'j alt'eben'aĵ'o'j hav'as i'o'n de la sam'a.

ASTA
(rigard'as li'n atent'em'e) Kio ver'e okaz'is en vi, Alfred?

ALLMERS
(rid'et'as) En mi?

ASTA
Jes, io est'as. Kvazaŭ metamorfoz'o. Ankaŭ Rit'a rimark'is tio'n.

Rit'a
Jes, mi tio'n vid'is tuj kiam vi re'ven'is. Sed tio do nur est'as por bon'o, tio, Alfred?

ALLMERS
Dev'as est'i por bon'o. Kaj est'u kaj far'iĝ'u por bon'o.

Rit'a
(ek'kri'e) Vi i'o'n spert'is dum la vojaĝ'o! Ne ne'u! Ĉar mi vid'as laŭ vi'a aspekt'o!

ALLMERS
(sku'as la kap'o'n) Eĉ neni'o'n — ekster'e. Sed —

Rit'a
(streĉ'it'a) Sed —?

ALLMERS
Intern'e en mi ver'e okaz'is et'a metamorfoz'o.

Rit'a
Ho Di'o —!

ALLMERS
(trankvil'ig'ant'e, frap'et'as ŝi'a'n man'o'n) Nur por bon'o, kar'a Rit'a. Pri tio vi sen'zorg'e fid'u.

Rit'a
(ek'sid'as sur la sof'o'n) Tio'n ĉi vi nepr'e al ni tuj rakont'u. Ĉio'n!

ALLMERS
(turn'as si'n al Asta) Jes, ni ek'sid'u, ankaŭ ni. Jen mi prov'os rakont'i. Plej ebl'e bon'e.

(Li ek'sid'as sur la sof'o'n apud Rit'a. Asta antaŭ'e'n'tir'as seĝ'o'n kaj ek'sid'as proksim'e apud li. Mal'long'a paŭz'o.)

Rit'a
(rigard'as li'n kvazaŭ esperant'e) Jen do —?

ALLMERS
(rigard'as antaŭ'e'n) Kiam mi pri'pens'as mi'a'n antaŭ'a'n viv'o'n — kaj mi'a'n sort'o'n — dum la last'a'j dek — dek'unu jar'o'j, ĝi aspekt'as por mi kvazaŭ fabel'o aŭ kvazaŭ rev'o. Ĉu ne ankaŭ al vi tiel aspekt'as, Asta?

ASTA
Jes, mult'manier'e ankaŭ mi tio'n trov'as.

ALLMERS
(daŭr'ig'ant'e) Kiam mi pens'as pri tio, kio'n ni du est'is pli fru'e, Asta. Ni du kompat'ind'a'j, mal'riĉ'a'j, orf'o'j —

Rit'a
(sen'pacienc'e) Nu do, tio okaz'is ja antaŭ long'e.

ALLMERS
(sen ŝi'n aŭskult'ant'e) Kaj nun mi sid'as ĉi tie en riĉ'ec'o kaj pomp'o. Pov'is plen'um'i mi'a'n viv'o'task'o'n. Pov'is labor'i kaj stud'i, — ĉio laŭ propr'a em'o. (etend'as la man'o'n) Kaj tiu'n tut'a'n, ne'kompren'ebl'a'n feliĉ'o'n — ĝi'n ni ŝuld'as al vi, kar'a Rit'a.

Rit'a
(du'on'e ŝerc'e, du'on'e sen'vol'e, ek'frap'et'as li'n sur la man'o'n) Nun vi bon'vol'e ĉes'u pri tiu babil'ad'o.

ALLMERS
Mi ja nur tio'n menci'as kiel ia en'konduk'o —

Rit'a
Ho, trans'salt'u do tiu'n en'konduk'o'n!

ALLMERS
Rit'a, — ne kred'u, ke est'is la konsil'o de la kurac'ist'o, kiu pel'is mi'n supr'e'n en la mont'ar'o'n.

ASTA
Ver'e ne, Alfred?

Rit'a
Kio do pel'is vi'n?

ALLMERS
Est'is tio, ke mi ne plu trov'is trankvil'o'n ĉe mi'a labor'tabl'o.

Rit'a
Ne trankvil'o'n! Kar'a, kiu do ĝen'is vi'n!

ALLMERS
(sku'as la kap'o'n) Neni'u de ekster'e. Sed mi hav'is sent'o'n en mi, ke mi rekt'e mis'uz'is — aŭ — neglekt'is mi'a'j'n plej bon'a'j'n talent'o'j'n. Ke mi mal'ŝpar'is la temp'o'n.

ASTA
(grand'okul'e) Dum vi skrib'is la libr'o'n?

ALLMERS
(kap'jes'as) Ĉar mi hav'as ja ne nur por tio talent'o'j'n. Mi ebl'e pov'us far'i ankaŭ i'o'n ali'a'n.

Rit'a
Ĉu pri tio vi sid'is cerb'um'ant'e?

ALLMERS
Jes, plej'e tio.

Rit'a
Kaj tial vi last'e far'iĝ'is ne'kontent'a pri vi mem. Kaj ankaŭ pri ni ali'ul'o'j. Jes, ĉar tia vi est'is, Alfred!

ALLMERS
(rigard'as antaŭ'e'n) Tie mi sid'is kurb'ig'it'a super la tabl'o kaj skrib'is tag'o'n post tag'o. Mult'foj'e ankaŭ du'on'a'n nokt'o'n. Skrib'is kaj skrib'is sur la grand'a, dik'a libr'o pri “La hom'a respond'ec'o”. Hm!

ASTA
(met'as si'a'n man'o'n sur li'a'n brak'o'n) Sed, kar'a, — tiu libr'o est'u ja la verk'o de vi'a viv'o.

Rit'a
Jes, tio'n vi ja sufiĉ'e oft'e dir'is.

ALLMERS
Tiel mi pens'is. Ĝust'e de la temp'o kiam mi komenc'is far'iĝ'i plen'kresk'a. (kun varm'a esprim'o en la okul'o'j) Kaj jen vi ig'is mi'n kapabl'a ek'komenc'i ĝi'n, vi, kar'a Rit'a —

Rit'a
Ho, bla, bla!

ALLMERS
(rid'et'as al ŝi) — vi kun vi'a or'o kaj vi'a'j verd'a'j arb'ar'o'j —

Rit'a
(du'on'e rid'ant'e, du'on'e ĉagren'it'a) Se ankoraŭ'foj'e vi el'buŝ'ig'as tiu'n stult'aĵ'o'n, mi bat'os vi'n.

ASTA
(rigard'as li'n mal'trankvil'e) Sed la libr'o, Alfred?

ALLMERS
Ĝi kvazaŭ komenc'iĝ'is for'iĝ'i. Sed pli kaj pli alt'iĝ'is la pens'o pri pli super'a'j dev'o'j, kiu'j prezent'is postul'o'j'n al mi.

Rit'a
(radi'a, pren'as li'a'n man'o'n) Alfred!

ALLMERS
La pens'o pri Eyolf, kar'a Rit'a.

Rit'a
(sen'iluzi'ig'it'a, mal'pren'as li'a'n man'o'n) Nu ja, — pri Eyolf!

ALLMERS
Pli kaj pli profund'e'n et'a Eyolf pren'is lok'o'n en mi. Post la fatal'a fal'o de la tabl'o —. Kaj plej'e post kiam ni cert'iĝ'is, ke est'as ne'kurac'ebl'e —

Rit'a
(insist'e) Sed vi ja zorg'as pri li laŭ ĉiu'j pov'o'j, Alfred.

ALLMERS
Kiel lern'ej'a instru'ist'o, jes. Sed ne kiel patr'o. Kaj patr'o est'as kio mi de nun vol'as est'i por Eyolf.

Rit'a
(rigard'as li'n kaj sku'as la kap'o'n) Aspekt'e mi ne ver'e kompren'as vi'n.

ALLMERS
Mi cel'as, ke mi el ĉiu'j mi'a'j pov'o'j vol'as prov'i ig'i li'a'n ne'kurac'ebl'a'n stat'o'n tiom mild'a kaj facil'a kiom el'pens'ebl'e.

Rit'a
Ho, sed, vi, — dank’ al Di'o, mi opini'as, ke li ne sent'as tio'n tiom profund'e.

ASTA
(kor'tuŝ'it'a) Ho jes, Rit'a, li sent'as.

ALLMERS
Jes, est'u cert'a, ke li sent'as tio'n profund'e.

Rit'a
(sen'pacienc'e) Sed, kar'a, — kio'n pli pov'as vi do por li far'i?

ALLMERS
Mi vol'as prov'i lum'ig'i ĉiu'j'n tiu'j'n riĉ'a'j'n ebl'ec'o'j'n, kiu'j aper'as en li'a infan'a anim'o. Ĉio kio'n li hav'as en si de nobl'a'j ĝerm'o'j, mi vol'as instig'i al kresk'o, — port'i flor'o'j'n kaj frukt'o'j'n. (pli kaj pli ard'e; ek'star'as) Kaj mi vol'as pli ol tio! Mi vol'as help'i li'n harmoni'ig'i si'a'j'n dezir'o'j'n kaj tio'n, kio kuŝ'as ating'ebl'a antaŭ li. Ĉar tia li ne est'as nun. Li'a tut'a aspir'o cel'as tio'n, kio li'a'n tut'a'n viv'o'n rest'os por li ne'ating'ebl'a. Sed mi vol'as kre'i sent'o'n de feliĉ'o en li'a anim'o.

(Li paŝ'as kelk'a'j'n foj'o'j'n tie'n kaj re'e'n sur la plank'o. Asta kaj Rit'a sekv'as li'n per la okul'o'j.)

Rit'a
Vi dev'us pren'i tiu'j'n afer'o'j'n pli trankvil'anim'e, Alfred!

ALLMERS
(halt'as apud la tabl'o mal'dekstr'e kaj rigard'as ili'n) Eyolf daŭr'ig'u la verk'o'n de mi'a viv'o. Se li tio'n vol'as. Aŭ li pov'as elekt'i i'o'n, kio est'as plen'e li'a propr'a. Plej ebl'e tio. — Do, ĉiu'okaz'e mi las'as mi'a'n rest'i.

Rit'a
(ek'star'as) Sed, plej kar'a Alfred, — ĉu vi ne pov'as labor'i por vi ambaŭ, vi kaj Eyolf?

ALLMERS
Ne, tio'n mi ne pov'as. Ne'ebl'e! Mi ne pov'as divid'i mi'n mem. Kaj tial mi ced'as. Eyolf est'u la super'ul'o en ni'a parenc'ar'o. Kaj mi far'os tio'n la verk'o de mi'a viv'o far'i li'n la super'ul'o.

ASTA
(ek'star'is kaj ir'as al li) Tio ĉi kost'is por vi terur'e sever'a'n batal'o'n, Alfred.

ALLMERS
Jes, efektiv'e. Ĉi-hejm'e mi ne est'us reg'int'a mi'n mem. Neniam trud'int'a mi'n mem al rezign'o. Neniam ĉi-hejm'e.

Rit'a
Tial vi do far'is vojaĝ'o'n ĉi-somer'e?

ALLMERS
(kun lum'ant'a'j okul'o'j) Jes! Kaj jen mi ating'is supr'e'n en la sen'fin'a'n sol'ec'o'n. Vid'is la sun'lev'iĝ'o'n lum'i sur la pint'o'j'n. Sent'is mi'n pli proksim'a al la stel'o'j. Kvazaŭ en kompren'o kaj komun'um'o kun ili. Kaj jen mi kapabl'is.

ASTA
(mal'ĝoj'e) Sed neniam plu vi daŭr'ig'os skrib'i la libr'o'n pri “La respond'ec'o de la hom'o”?

ALLMERS
Ne, neniam, Asta. Mi ne pov'as divid'i mi'n inter du task'o'j, mi ja dir'as. — Sed mi vol'as real'ig'i la respond'ec'o'n de la hom'o — en mi'a viv'o.

Rit'a
(kun rid'et'o) Ĉu vi ver'e kred'as ke vi pov'as sub'ten'i tia'j'n alt'a'j'n intenc'o'j'n ĉi-hejm'e?

ALLMERS
(pren'as ŝi'a'n man'o'n) Lig'e kun vi mi pov'as. (etend'as la ali'a'n man'o'n) Kaj lig'e ankaŭ kun vi, Asta.

Rit'a
(re'tir'as si'a'n man'o'n) Do kun du. Vi tamen pov'as vi'n divid'i.

ALLMERS
Sed plej kar'a Rit'a —!

(Rit'a for'ir'as de li kaj halt'as ĉe la pord'o de la ĝarden'o.)

(Iu frap'as facil'e kaj rapid'e sur la pord'o'n dekstr'e. Inĝenier'o Borghejm rapid'e en'ven'as. Li est'as jun'a vir'o iom pli ol 30 jar'o'j. Hel'a kaj brav'a esprim'o, Rekt'a statur'o.)

BORGHEJM
Bon'a'n maten'o'n, bon'a'n maten'o'n, sinjor'in'o! (Halt'as ĝoj'a je la vid'o de Allmers.) Ho ne, kio'n mi vid'as! Jam re'e'n hejm'e, sinjor'o Allmers?

ALLMERS
(sku'as li'a'n man'o'n) Jes, mi re'ven'is ĉi-nokt'e.

Rit'a
(gaj'e) Li ne plu hav'is for'permes'o'n, sinjor'o Borghejm.

ALLMERS
Ho ne, tio do ne est'as ver'o, Rit'a —

Rit'a
(ven'as pli proksim'e'n) Jes, cert'e est'as ver'o. Li'a for'permes'o fin'iĝ'is.

BORGHEJM
Nu, vi ten'as vi'a'n edz'o'n per streĉ'a'j brid'o'j, sinjor'in'o?

Rit'a
Mi sub'ten'as mi'a'j'n rajt'o'j'n. Kaj ĉio dev'as ja hav'i fin'o'n.

BORGHEJM
Ho, ne ĉio, — mi esper'as. — Bon'a'n maten'o'n, fraŭl'in'o Allmers!

ASTA
(evit'em'e) Bon'a'n maten'o'n.

Rit'a
(rigard'as al Borghejm) Ne ĉio, vi dir'as?

BORGHEJM
Jes, mi plen'e kaj fid'e kred'as, ke almenaŭ io en ĉi tiu mond'o ne hav'as fin'o'n.

Rit'a
Nun vi cert'e pens'as pri am'o — aŭ ti'aĵ'o.

BORGHEJM
(varm'e) Mi pens'as pri ĉio tio, kio est'as ind'a.

Rit'a
Kaj kio neniam fin'iĝ'as. Jes, ke ni pens'u pri tio. Ni ĉiu'j esper'u pri tio.

ALLMERS
(proksim'iĝ'as al ili) Nun vi baldaŭ fin'far'is la voj'labor'o'n ĉi tie?

BORGHEJM
Mi jam fin'far'is. Fin'far'is hieraŭ. Ĝi daŭr'is sufiĉ'e long'e. Sed, dank’ al Di'o, tio do fin'iĝ'is.

Rit'a
Kaj pri tio vi est'as ĝoj'eg'a?

BORGHEJM
Jes, efektiv'e mi est'as!

Rit'a
Nu, tio'n mi dir'u —

BORGHEJM
Kio'n, sinjor'in'o?

Rit'a
Ne est'as tut'e afabl'e de vi, sinjor'o Borghejm.

BORGHEJM
Ĉu? Kial ne?

Rit'a
Ne, ĉar tial vi post'e ne oft'e ven'os en ni'a'j'n region'o'j'n.

BORGHEJM
Ne, tio est'as ver'o. Pri tio mi ne pens'is.

Rit'a
Nu, foj'e kaj foj'e vi do cert'e pov'os tamen vizit'i ni'n.

BORGHEJM
Ne, bedaŭr'ind'e, tio ne'ebl'os por mi dum long'a temp'o.

ALLMERS
Ĉu? Kial do?

BORGHEJM
Jes, ĉar nun mi ricev'is grand'a'n, nov'a'n labor'o'n, kiu'n mi dev'as tuj komenc'i.

ALLMERS
Ĉu ver'e? (prem'as li'a'n man'o'n) Ĝoj'ig'as mi'n kor'e.

Rit'a
Gratul'o'n, gratul'o'n, sinjor'o Borghejm!

BORGHEJM
Tŝ, tŝ, — ver'e mi ne hav'as permes'o'n parol'i laŭt'e pri tio ankoraŭ! Sed mi ne pov'as re'ten'i mi'n! — Est'as grand'a voj'labor'o — supr'e en la nord'o. Kun mont'ar'a'j trans'pas'ej'o'j — kaj kun la plej ne'kred'ebl'a'j mal'facil'aĵ'o'j por super'venk'i! (ek'dir'e) Ho, vi grand'a, bel'a mond'o, — kia feliĉ'o tio est'as est'i voj'konstru'ist'o!

Rit'a
(rid'et'as kaj rigard'as li'n ŝerc'e) Ĉu est'as nur por tiu voj'labor'o, ke vi ven'as ĉi tie'n tiel sen'reg'a pro ĝoj'o hodiaŭ?

BORGHEJM
Ne, ne por tio sol'e. Sed por ĉiu'j la hel'a'j promes'plen'a'j esper'o'j, kiu'j mal'ferm'as si'n por mi.

Rit'a
(kiel antaŭ'e) Aha, ebl'e est'as io pli delikat'a mal'antaŭ'e!

BORGHEJM
(ek'rigard'as al Asta) Kiu sci'as! Kiam la feliĉ'o unu'e al'ven'as, ĝi kutim'as ven'i kiel printemp'a inund'o. (turn'as si'n al Asta) Fraŭl'in'o Allmers, ĉu ni du far'u et'a'n promen'ad'o'n kun'e? Kiel ni kutim'as?

ASTA
(rapid'e) Ne, ne, dank'o'n. Ne nun. Ne hodiaŭ.

BORGHEJM
Ho, ven'u do! Nur et'a'n promen'ad'o'n! Mi pens'as, ke mi hav'as mult'o'n por pri'parol'i kun vi, antaŭ ol mi for'vojaĝ'os.

Rit'a
Ebl'e est'as io pri kio vi ankoraŭ ne pov'as parol'i laŭt'e.

BORGHEJM
Hm, nu de'pend'as de —

Rit'a
Jes, ĉar vi pov'as ja ankaŭ flustr'i (du'on'e mal'laŭt'e) Asta, kompren'ebl'e vi dev'as ir'i kun li.

ASTA
Sed kar'a Rit'a —

BORGHEJM
(pet'ant'e) Fraŭl'in'o Asta, — memor'u, ke tio ĉi est'us adiaŭ'a promen'ad'o — por long'a'j, long'a'j temp'o'j.

ASTA
(pren'as si'a'n ĉapel'o'n kaj sun'ŝirm'il'o'n) Nu do, ni iom'et'e ĉirkaŭ'ir'u mal'supr'e en la ĝarden'o.

BORGHEJM
Ho dank'o'n, dank'o'n por tio!

ALLMERS
Kaj sam'temp'e iom'et'e atent'u pri Eyolf.

BORGHEJM
Jes, Eyolf, ver'e! Kie est'as Eyolf hodiaŭ? Mi kun'port'is i'o'n por li.

ALLMERS
Li est'as lud'ant'a ie mal'supr'e.

BORGHEJM
Ĉu ver'e! Li do nun komenc'is lud'i? Ali'e li kutim'as nur sid'i intern'e leg'ant'e.

ALLMERS
Tio hav'u fin'o'n. Ver'a liber'aer'a knab'o li far'iĝ'u.

BORGHEJM
Jen ĝust'e! El'e'n en la liber'a'n natur'o'n ankaŭ li, la kompat'ind'ul'o! Bon'a Di'o, oni ne pov'as ja i'o'n pli bon'a'n far'i ol lud'i en ĉi tiu ben'it'a mond'o. Ŝajn'as al mi, ke la tut'a viv'o est'as kiel lud'o! — Do ven'u, fraŭl'in'o Asta!

(Borghejm kaj Asta el'ir'as sur la verand'o'n kaj mal'supr'e'n tra la ĝarden'o.)

ALLMERS
(star'as post'rigard'ant'e ili'n) Vi, Rit'a, — ĉu vi kred'as, ke est'as io inter la du?

Rit'a
Mi ne sci'as kio'n dir'i. Antaŭ'e mi tio'n kred'is. Sed Asta far'iĝ'is tiel ne'klar'ig'ebl'a, — tiel tut'e ne'kompren'ebl'a dum la last'a temp'o.

ALLMERS
Nu? Ĉu tiel? Dum mi est'is for?

Rit'a
Jes, la last'a'j'n kelk'a'j'n semajn'o'j'n, mi pens'as.

ALLMERS
Kaj vi kred'as, ke ŝi ne plu iom'e pens'as pri li?

Rit'a
Ne serioz'e. Ne tut'e kaj plen'e. Neniel re'ten'em'e. Tio'n mi ne kred'as. (rigard'as li'n esplor'e) Ĉu al vi est'us kontraŭ'dezir'e, se ŝi far'us?

ALLMERS
Ne ver'e kontraŭ'dezir'e. Sed est'us ja sen'dub'e mal'trankvil'ig'ant'a pens'o —

Rit'a
Mal'trankvil'ig'ant'a?

ALLMERS
Jes, ĉar memor'u, ke mi hav'as respond'ec'o'n por Asta. Por ŝi'a feliĉ'o en la viv'o.

Rit'a
Ho kio'n — respond'ec'o! Asta do est'as matur'a? Ŝi cert'e kompren'as elekt'i mem, mi opini'as.

ALLMERS
Jes, tio'n ni esper'u, Rit'a.

Rit'a
Mi almenaŭ ne hav'as iu'n mal'fid'o'n al Borghejm.

ALLMERS
Ne, kar'a, — tio'n ankaŭ mi ne hav'as. Kontraŭ'e. Sed tamen —

Rit'a
(daŭr'ig'e) Kaj mi volont'e vid'us, ke far'iĝ'us par'o de li kaj Asta.

ALLMERS
(mal'kontent'a) Jes, sed kial nu efektiv'e tio?

Rit'a
(en kresk'ant'a anim'sku'o) Jes, ĉar tiam ŝi dev'is long'e for'e'n vojaĝ'i kun li! Kaj tiam ŝi ne pov'us ven'i ĉi tie'n al ni kiel nun!

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n surpriz'e) Kio'n! Ĉu vi dezir'us kvit'iĝ'i de Asta!

Rit'a
Jes, jes, Alfred!

ALLMERS
Sed kial je la mond'o —?

Rit'a
(pasi'e ĵet'as la brak'o'j'n ĉirkaŭ li'a'n kol'o'n) Jes, ĉar tiam mi fin'e hav'us vi'n sol'a por mi mem! Tamen — eĉ ne tiam! Ne tut'e por mi! (ek'plor'eg'as) Ho, Alfred, Alfred, — mi ne pov'as mal'kapt'i vi'n.

ALLMERS
(mild'e liber'ig'as si'n) Sed plej kar'a Rit'a, — est'u do prudent'a!

Rit'a
Ne, mi tut'e ne ŝat'as est'i prudent'a! Mi nur ŝat'as vi'n! Nur sol'e vi'n en la tut'a mond'o! (de'nov'e ĉirkaŭ'brak'as li'a'n kol'o'n) Vi'n, vi'n, vi'n!

ALLMERS
Las'u, las'u, — vi sufok'as mi'n —!

Rit'a
(mal'kapt'as li'n) Je Di'o se mi pov'us! (rigard'as li'n fajr'e) Ho, se vi sci'us, kiom mi est'as vi'n mal'am'int'a —!

ALLMERS
Mal'am'int'a —!

Rit'a
Jes, — kiam vi sid'is tie en'e ĉe vi mem. Kov'ant'e sur vi'a labor'o. Ĝis long'e — long'e en la nokt'o'j'n. (plend'ant'e) Tiom long'e, — tiel mal'fru'e, Alfred. — Ho, kiel mi mal'am'is vi'a'n labor'o'n!

ALLMERS
Sed nun est'as ja fin'it'e pri tio.

Rit'a
(rid'as tranĉ'e) Jes, cert'e! Nun vi ja est'as okup'at'a pri tio, kio est'as pli mal'ind'a.

ALLMERS
(ekscit'e) Pli mal'ind'a! Ĉu vi nom'as la infan'o'n tio, kio est'as pli mal'ind'a?

Rit'a
(impet'e) Jes, mi far'as. En la rilat'o inter ni du, mi ĝi'n tiel nom'as. Ĉar la infan'o, — la infan'o, ĝi al'don'e est'as viv'a hom'o, ĝi. (en kresk'ant'a ekscit'iĝ'o) Sed mi tio'n ne toler'as, Alfred! Mi ne toler'as, — mi jen'o'n dir'as al vi!

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n fiks'e kaj dir'as mal'laŭt'et'e) Mult'a'j'n foj'o'j'n mi preskaŭ tim'as vi'n, Rit'a.

Rit'a
(sombr'e) Mi foj'e ankaŭ tim'as mi'n mem. Kaj ĝust'e tial vi ne dev'as vek'i la malic'o'n en mi.

ALLMERS
Jes, sed je la nom'o de Di'o, — ĉu tio'n mi far'as?

Rit'a
Jes, vi far'as, — kiam vi pec'e'n ŝir'as la plej sankt'a'n inter ni du.

ALLMERS
(emfaz'e) Sed pri'pens'u do, Rit'a. Est'as ja vi'a propr'a infan'o, — ni'a sol'a infan'o pri kiu tem'as.

Rit'a
La infan'o est'as nur du'on'e mi'a propr'a. (de'nov'e en eksplod'o) Sed vi est'u sol'e mi'a! Tut'e mi'a vi est'u! Tio'n mi rajt'as postul'i de vi!

ALLMERS
(ek'tir'as la ŝultr'o'j'n) Ho kar'a Rit'a, — ne util'as i'o'n postul'i. Ĉio dev'as est'i don'at'a liber'vol'e.

Rit'a
(rigard'as li'n streĉ'e) Kaj tio'n vi de nun ebl'e ne pov'as?

ALLMERS
Ne, mi ne pov'as. Mi dev'as divid'i mi'n inter Eyolf kaj vi.

Rit'a
Sed se Eyolf neniam est'us nask'it'a? Kiel tia'okaz'e?

ALLMERS
(ced'ant'e) Nu, tia'okaz'e est'us ali'e. Tiam mi ja hav'us nur vi'n por am'i.

Rit'a
(mal'rapid'e; trem'ant'e) Do mi esper'us, ke mi neniam est'us li'n nask'int'a.

ALLMERS
(ek'salt'as) Rit'a, vi ne sci'as mem kio'n vi dir'as!

Rit'a
(sku'iĝ'as de ekscit'ec'o) Mi nask'is li'n en la mond'o'n sub ne'dir'ebl'a turment'o. Sed mi port'is ĉio'n kun ĝoj'eg'o pro vi.

ALLMERS
(varm'e) Ho jes, jes, tio'n mi ja sci'as.

Rit'a
(decid'e) Sed per tio ĝi hav'u fin'o'n. Mi vol'as viv'i la viv'o'n. Kun'e kun vi. Tut'e kun vi. Mi ne pov'as ekzist'i nur kiel la patr'in'o de Eyolf. Nur tio. Neni'o pli. Mi ne vol'as, mi dir'as! Mi ne pov'as! Mi vol'as est'i ĉio por vi! Por vi, Alfred!

ALLMERS
Sed tio vi ja est'as, Rit'a. Tra ni'a infan'o —

Rit'a
Ho, naŭz'ig'a'j, tepid'a'j parol'turn'iĝ'o'j —. Neni'o ali'a. Ne do, ti'aĵ'o ne est'as por mi. Mi est'is taŭg'a por far'iĝ'i patr'in'o al la infan'o, sed ne por est'i patr'in'o de ĝi. Vi dev'as pren'i mi'n kiel mi est'as, Alfred.

ALLMERS
Vi tamen kor'e ŝat'is Eyolf antaŭ'e.

Rit'a
Mi kompat'is li'n. Ĉar vi mal'zorg'is li'n. Nur ig'is li'n leg'i kaj muel'e lern'i. Preskaŭ neniam vid'is li'n.

ALLMERS
(kap'sign'as mal'rapid'e) Ne; mi est'is blind'a. La temp'o ne est'is por mi al'ven'int'a —

Rit'a
(rigard'as li'n) Sed nun ĝi do est'as ven'int'a?

ALLMERS
Jes, nun fin'e. Nun mi vid'as, ke la plej alt'a, kio'n mi hav'as por far'i en la mond'o, est'as est'i ver'a patr'o por Eyolf.

Rit'a
Kaj por mi? Kio'n vi vol'as est'i por mi?

ALLMERS
(mild'e) Vi'n mi daŭr'ig'os am'i. En silent'a intim'ec'o. (Li prov'as kapt'i ŝi'a'j'n man'o'j'n.)

Rit'a
(evit'as li'n) Mi ne ŝat'as vi'a'n silent'a'n intim'ec'o'n. Mi vol'as hav'i vi'n tut'e kaj plen'e! Kaj sol'a! Tiel kiel mi hav'is vi'n en la unu'a'j, rav'a'j, ŝvel'ant'a'j tag'o'j. (impet'e kaj mal'mol'e) Neniam en la mond'o mi las'as mi'n regal'i per rest'aĵ'o'j kaj post'las'aĵ'o'j, Alfred!

ALLMERS
(kviet'anim'a) Ŝajn'as al mi, ke pov'us est'i sufiĉ'e riĉ'e da feliĉ'o ĉi tie por ĉiu'j tri, Rit'a.

Rit'a
(mok'e) Sekv'e vi est'as mal'postul'em'a. (ek'sid'as ĉe la tabl'o mal'dekstr'e) Aŭskult'u nun jen'o'n.

ALLMERS
(al'proksim'iĝ'as) Nu? Kio est'as?

Rit'a
(rigard'as li'n per okul'o perd'int'a la bril'o'n) Kiam mi ricev'is vi'a'n telegram'o'n hieraŭ vesper'e —

ALLMERS
Jes? Kaj kio'n?

Rit'a
— mi vest'is mi'n blank'e —

ALLMERS
Jes, mi vid'is ke vi est'as blank'e vest'it'a, kiam mi ven'is.

Rit'a
Liber'e fal'ig'is la har'o'j'n —

ALLMERS
Vi'a'n riĉ'e odor'ant'a'n har'ar'o'n —

Rit'a
— tiel ke ĝi ond'is mal'supr'e'n laŭ la nuk'o kaj la dors'o —

ALLMERS
Mi vid'is. Mi vid'is. Ho kiel delikat'a vi est'is, Rit'a.

Rit'a
Est'is roz'kolor'a'j ŝirm'il'o'j super ambaŭ lamp'o'j. Kaj ni est'is sol'a'j, ni du. La sol'a'j mal'dorm'a'j en la tut'a dom'o. Kaj est'is ĉampan'a vin'o sur la tabl'o.

ALLMERS
El ĝi mi neni'o'n trink'is.

Rit'a
(rigard'as li'n amar'e) Ne, est'as ver'o. (rid'as akr'e) “Vi hav'is ĉampan'o'n, eĉ ne tuŝ'is ĝi'n”, — kiel est'as skrib'it'e.

(Ŝi ek'star'as de la apog'seĝ'o kaj ir'as kvazaŭ lac'a al la sof'o, kaj ek'sid'as du'on'e kuŝ'ant'a.)

ALLMERS
(ir'as trans la plank'o kaj halt'as antaŭ ŝi) Mi est'is tiel plen'a de sincer'a'j pens'o'j. Mi est'is decid'int'a parol'i kun vi pri ni'a est'ont'a viv'o, Rit'a. Kaj unu'e kaj ĉef'e pri Eyolf.

Rit'a
(rid'et'as) Tio'n vi ja ankaŭ far'is, kar'a —

ALLMERS
Ne, mi ne ating'is. Ĉar vi komenc'is mal'vest'i vi'n.

Rit'a
Jes, kaj dum'e vi parol'is pri Eyolf. Ĉu vi ne memor'as tio'n? Vi demand'is kiel stat'as pri la stomak'o de et'a Eyolf.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n riproĉ'e) Rit'a —?

Rit'a
Kaj vi kuŝ'ig'is vi'n en vi'a lit'o. Kaj dorm'is tiel eg'e bon'e.

ALLMERS
(sku'as la kap'o'n) Rit'a, — Rit'a!

Rit'a
(kuŝ'ig'as si'n tut'e plat'e kaj rigard'as li'n) Vi? Alfred?

ALLMERS
Jes?

Rit'a
“Vi hav'is ĉampan'o'n, eĉ ne tuŝ'is ĝi'n”.

ALLMERS
(preskaŭ mal'mol'e) Ne, mi ne tuŝ'is ĝi'n.

(Li for'ir'as de ŝi kaj star'ig'as si'n ĉe la ĝarden'a pord'o. Rit'a dum temp'et'o kuŝ'as sen'mov'a kun ferm'it'a'j okul'o'j.)

Rit'a
(subit'e ek'salt'as) Sed unu afer'o'n mi vol'as dir'i al vi, Alfred.

ALLMERS
(turn'as si'n ĉe la pord'o) Nu?

Rit'a
Vi ne sent'us vi'n tiel sekur'a, vi!

ALLMERS
Ne sekur'a?

Rit'a
Ne, vi ne dev'us est'i tiel sen'zorg'a! Ne tiel sekur'a, ke vi hav'as mi'n!

ALLMERS
(proksim'iĝ'as) Kio'n vi alud'as per tio?

Rit'a
(kun trem'ant'a'j lip'o'j) Neniam per pens'et'o mi est'is mal'fidel'a al vi, Alfred! Neniam moment'o'n.

ALLMERS
Ne, Rit'a, tio'n mi ja sci'as. Mi, kiu kon'as vi'n tiel bon'e.

Rit'a
(kun fulm'ant'a'j okul'o'j) Sed se vi rifuz'as mi'n —!

ALLMERS
Rifuz'as —! Mi ne kompren'as kie'n vi cel'as!

Rit'a
Ho, vi ne sci'kon'as ĉio'n tio'n, kio el'merg'us en mi, se —

ALLMERS
Se —?

Rit'a
Se mi iam observ'is, ke vi ne plu ŝat'us mi'n. Ne plu ŝat'us mi'n kiel antaŭ'e.

ALLMERS
Sed, vi mi'a kar'eg'a Rit'a, — la hom'a ŝanĝ'iĝ'o tra la jar'o'j, — ĝi dev'as ja iam okaz'i ankaŭ en ni'a kun'viv'o. Kiel en tiu de ali'ul'o'j.

Rit'a
Neniam en mi! Kaj mi ne akcept'as iu'n ŝanĝ'o'n eĉ en vi. Mi tio'n ne el'ten'us, Alfred. Mi vol'as hav'i vi'n por mi mem sol'a.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n zorg'o'plen'e) Vi hav'as terur'e ĵaluz'a'n anim'o'n —

Rit'a
Mi ne pov'as kre'i mi'n ali'a ol mi est'as. (minac'ant'e) Se vi pec'ig'as vi'n inter mi kaj iu ali'a —

ALLMERS
Kio jen —?

Rit'a
Tiam mi venĝ'as mi'n kontraŭ vi, Alfred!

ALLMERS
Per kio vi venĝ'us vi'n?

Rit'a
Mi ne sci'as. — Ho jes, mi tamen sci'as!

ALLMERS
Nu?

Rit'a
Mi ir'os for'ĵet'i mi'n —

ALLMERS
Vi ir'os for'ĵet'i vi'n, vi dir'as!

Rit'a
Jes, mi tiel far'os. Mi ĵet'os mi'n rekt'e inter la brak'o'j'n de — de la unu'a ven'ant'a!

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n varm'e kaj sku'as la kap'o'n) Tio'n vi neniam far'os, — vi mi'a sincer'a, fier'a, fidel'a Rit'a.

Rit'a
(met'as la brak'o'j'n ĉirkaŭ li'a'n kol'o'n) Ho, vi ne sci'as, kio'n mi pov'us far'iĝ'i, se vi, — se vi ne plu ŝat'us mi'n.

ALLMERS
Ne plu ŝat'us vi'n, Rit'a? Imag'u ke vi pov'us dir'i ti'aĵ'o'n!

Rit'a
(du'on'e en rid'o mal'kapt'as li'n) Mi pov'us ja el'ĵet'i mi'a'j'n ret'o'j'n por li, — tiu voj'konstru'ist'o, kiu vag'as ĉi tie.

ALLMERS
(mal'pez'ig'it'a) Ah, dank’ al Di'o, — vi do ŝerc'as.

Rit'a
Tut'e ne. Kial ne sam'e bon'e li, kiel kiu ajn ali'a?

ALLMERS
Ne, ĉar li jam est'as sufiĉ'e lig'it'a!

Rit'a
Des pli bon'e! Ĉar tia'okaz'e mi pren'us li'n de iu ali'a. Est'as ja la sam'a kio'n Eyolf far'is kontraŭ mi.

ALLMERS
Ĉu vi dir'as, ke ni'a et'a Eyolf tio'n far'is?

Rit'a
(kun la montr'o'fingr'o streĉ'it'a al li) Jen vid'u! Jen vid'u! Tuj kiam vi nur menci'as la nom'o'n de Eyolf, vi far'iĝ'as mol'a, kaj vibr'as la voĉ'o'n! (minac'ant'e pugn'ig'as la man'o'j'n) Ho, mi preskaŭ tent'iĝ'us dezir'i ke — nu!

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n tim'e) Kio'n vi dezir'us, Rit'a —

Rit'a
(impet'e for'ir'as de li) Ne, ne, ne, — tio'n mi ne dir'as al vi! Neniam!

ALLMERS
(proksim'iĝ'as al ŝi) Rit'a, mi pet'eg'as al vi, — pro vi kaj pro mi, ne las'u vi'n tent'i al io mal'bon'a.

(Borghejm kaj Asta ven'as de la ĝarden'o. Ambaŭ est'as en reg'at'a anim'sku'o. Aspekt'as serioz'e kaj tim'ig'it'a'j, Asta rest'as star'ant'a ekster'e sur la verand'o. Borghejm en'ir'as la ĉambr'o'n.)

BORGHEJM
Jen vid'u. Nun fraŭl'in'o Allmers kaj mi ir'is ni'a'n last'a'n promen'ad'o'n kun'e.

Rit'a
(ek'mir'e) Ah! — Kaj ne sekv'as iu pli long'a vojaĝ'o post la promen'ad'o?

BORGHEJM
Jes, por mi.

Rit'a
Por vi sol'a?

BORGHEJM
Jes, por mi sol'a.

Rit'a
(ek'rigard'as sombr'e al Allmers) Ĉu vi aŭd'as tio'n, Alfred? (turn'as si'n al Borghejm) Mi kuraĝ'as vet'i, ke est'as malic'a'j okul'o'j, kiu'j lud'is ruz'e pri vi.

BORGHEJM
(rigard'as ŝi'n) Malic'a'j okul'o'j?

Rit'a
(kap'sign'as) Malic'a'j okul'o'j, jes.

BORGHEJM
Ĉu vi kred'as pri malic'a'j okul'o'j, sinjor'in'o Allmers?

Rit'a
Jes, mi komenc'is kred'i pri malic'a'j okul'o'j nun. Plej'e pri malic'a'j infan'okul'o'j.

ALLMERS
(agit'ig'it'a, flustr'as) Rit'a, — kiel pov'as vi, —!

Rit'a
(du'on'laŭt'e) Est'as vi kiu far'as mi'n malic'a kaj mal'bel'a, Alfred.

(For'a, eturdita kri'ad'o aŭd'iĝ'as de mal'supr'e ĉe la mar'o.)

BORGHEJM
(ir'as al la vitr'a pord'o) Kia bru'o est'as tio —?

ASTA
(ĉe la pord'o) Vid'u kiom da hom'o'j, kiu'j kur'as mal'supr'e sur la kaj'o!

ALLMERS
Kio tio pov'as est'i? (Moment'o'n li el'rigard'as.) Cert'e la strat'bub'o'j, kiu'j petol'as.

BORGHEJM
(vok'as el'e'n trans la bar'il'o'n) Aŭd'u vi knab'et'o'j tie sub'e! Kio okaz'as?

(Plur'a'j aŭd'iĝ'as respond'i mal'klar'e sam'temp'e.)

Rit'a
Kio'n ili dir'as?

BORGHEJM
Ili dir'as ke est'as infan'o, kiu dron'is.

ALLMERS
Infan'o dron'is?

ASTA
Et'a knab'o, ili dir'as.

ALLMERS
Ho, ili pov'as ja ĉiu'j naĝ'i.

Rit'a
(kri'as en tim'o) Kie est'as Eyolf!

ALLMERS
Nur trankvil'e. Trankvil'e. Eyolf est'as ja lud'ant'a en la ĝarden'o.

ASTA
Ne, en la ĝarden'o li ne est'as —

Rit'a
(kun supr'e'n etend'at'a'j brak'o'j) Ho, ke ne est'as li!

BORGHEJM
(aŭskult'as kaj vok'as mal'supr'e'n) Kies infan'o est'as, vi dir'as?

(Mal'klar'a'j voĉ'o'j aŭd'iĝ'as. Borghejm kaj Asta el'ig'as sufok'it'a'n kri'o'n, kaj ek'kur'as mal'supr'e'n tra la ĝarden'o.)

ALLMERS
(en anim'a tim'o) Ne est'as Eyolf! Ne est'as Eyolf, Rit'a!

Rit'a
(sur la verand'o, aŭskult'ant'e) Tŝ; silent'u! Las'u mi'n aŭd'i kio'n ili dir'as! (Rit'a fuĝ'as kun tranĉ'ant'a kri'o en'e'n en la ĉambr'o'n.)

ALLMERS
(post ŝi'n) Kio'n ili dir'is?

Rit'a
(glit'fal'as apud la apog'seĝ'o) Ili dir'is: La lam'baston'o flos'as!

ALLMERS
(preskaŭ lam'ig'it'a) Ne! Ne! Ne!

Rit'a
(raŭk'e) Eyolf! Eyolf! Ho, ili dev'as sav'i li'n!

ALLMERS
(du'on'e frenez'a) Ali'aĵ'o ne ebl'as! Tia kar'a viv'o! Tia kar'a viv'o!

(Li kur'eg'as mal'supr'e'n tra la ĝarden'o.)

Du'a Akt'o

(Mal'grand'a, mal'vast'a val'o en la arb'ar'o de Allmers mal'supr'e ĉe la mar'bord'o. Alt'a'j, mal'jun'a'j arb'o'j mal'dekstr'e klin'as si'n super la lok'o. Mal'supr'e'n laŭ la dekliv'o en la fon'o flu'eg'as river'et'o, kiu mal'aper'as inter la ŝton'o'j ĉe la rand'o de la arb'ar'o. Voj'et'o serpent'um'as apud'e laŭ la river'et'o. Dekstr'e star'as nur kelk'a'j op'a'j arb'o'j, inter kiu'j vid'et'iĝ'as la fjord'o. Antaŭ'e vid'iĝ'as la angul'o de boat'ej'o kun sur'ter'e'n tir'it'a boat'o. Sub la mal'jun'a'j arb'o'j mal'dekstr'e star'as tabl'o kun benk'o kaj kelk'a'j seĝ'o'j, ĉio far'it'a el mal'dik'a'j betul'trunk'o'j. Est'as pez'a, pluv'em'a tag'o kun driv'ant'a'j nebul'nub'o'j.)

(Alfred Allmers, vest'it'a kiel antaŭ'e, sid'as sur la benk'o apog'ant'e la brak'o'j'n sur la tabl'o. Li'a ĉapel'o kuŝ'as antaŭ li. Li fiks'rigard'as sen'mov'e kaj spirit'e for'est'ant'e rekt'e antaŭ'e'n super la akv'o'n.)

(Iom post'e ven'as Asta Allmers mal'supr'e'n laŭ la arb'ar'a voj'et'o. Ŝi port'as mal'fald'it'a'n pluv'ŝirm'il'o'n.)

ASTA
(proksim'iĝ'as al li silent'e kaj gard'em'e) Vi ne dev'us sid'i ĉi tie mal'supr'e en la nub'a veter'o, Alfred.

ALLMERS
(kap'sign'as mal'rapid'e sen respond'o)

ASTA
(kun'fald'as la pluv'ŝirm'il'o'n) Mi ir'is long'e por serĉ'i vi'n.

ALLMERS
(sen'esprim'e) Dank'o'n.

ASTA
(trans'lok'ig'as seĝ'o'n kaj sid'ig'as si'n apud li) Ĉu vi long'e sid'is ĉi tie? La tut'a'n temp'o'n?

ALLMERS
(ne respond'as; post iom li dir'as:) Ne, mi ne pov'as tio'n imag'i. Ŝajn'as al mi, ke est'as tut'e ne'ebl'a, — tio ĉi.

ASTA
(konsol'ant'e met'as la man'o'n sur li'a'n brak'o'n) Vi mal'feliĉ'a Alfred.

ALLMERS
(fiks'rigard'as ŝi'n) Est'as do ver'o, ĉu, Asta? Aŭ ĉu mi far'iĝ'is frenez'a? Aŭ mi nur sonĝ'as? Ho, se est'us nur sonĝ'o! Imag'u kiom feliĉ'eg'e, se mi nun vek'iĝ'us!

ASTA
Ho, se mi ver'e pov'us vi'n vek'i.

ALLMERS
(rigard'as super la akv'o'n) Kiom sen'kor'a aspekt'as la fjord'o hodiaŭ. Kuŝ'as pez'a kaj dorm'em'a. Plumb'o'griz'a, — kun flav'a'j ek'flagr'o'j, kaj spegul'as la pluv'nub'o'j'n.

ASTA
(pet'ant'e) Ho, Alfred, ne sid'ad'u tie fiks'e rigard'ant'e la fjord'o'n!

ALLMERS
(sen ŝi'n aŭskult'ant'e) La supr'aĵ'o'n, jes. Sed en la profund'o, — tie flu'as la fort'a sub'flu'o —

ASTA
(tim'em'e) Ho, pro Di'o en la ĉiel'o, — ne pens'u pri la profund'o!

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n mild'e) Vi cert'e kred'as, ke li kuŝ'as tie ĝust'e ekster'bord'e, vi? Sed tio'n li ne far'as, Asta. Ne kred'u tio'n. Memor'u, kiel ĉi tiu flu'o torent'as for'e'n. Rekt'e en la mar'o'n.

ASTA
(ĵet'as si'n plor'ant'e sur la tabl'o'n kun la man'o'j antaŭ la vizaĝ'o) Ho, Di'o, — ho Di'o!

ALLMERS
(pez'e) Tial nun et'a Eyolf for'iĝ'is tiom long'e — long'e for de ni, la li'a'j.

ASTA
(rigard'as li'n pet'ant'e) Ho, Alfred, ne dir'u do ti'aĵ'o'n!

ALLMERS
Jes, vi pov'as mem el'kalkul'i. Vi kiu est'as tiel lert'a —. En du'dek ok — du'dek naŭ — hor'o'j. Konsider'u —! Konsider'u —!

ASTA
(kri'as kaj kovr'as la orel'o'j'n) Alfred —!

ALLMERS
(prem'eg'as la man'o'n fort'e kontraŭ la tabl'o'n) Sed ĉu vi kompren'as la senc'o'n en io tia?

ASTA
(rigard'as li'n) En kio?

ALLMERS
En tio ĉi, far'it'a kontraŭ mi kaj Rit'a.

ASTA
La senc'o'n en tio?

ALLMERS
(sen'pacienc'e) Jes, La senc'o'n, mi dir'as. Ĉar senc'o dev'as ja trov'iĝ'i en ĝi. La viv'o, la ekzist'ad'o, — la sort'o est'u do ne tiel tut'e sen'senc'a.

ASTA
Ho, kiu pov'as dir'i i'o'n cert'e kaj decid'e pri tiu'j afer'o'j, kar'a Alfred?

ALLMERS
(rid'as amar'e) Ne-ne; vi ebl'e ver'e prav'as. Ebl'e ĉio ir'as tiel hazard'e, Asta. Pri'zorg'ant'e si'n mem, kiel romp'it'a ŝip'o sen stir'il'o. Ver'e pov'as est'i tiel. — Almenaŭ tiel aspekt'as.

ASTA
(pens'em'a) Se nur aspekt'is —?

ALLMERS
(impet'e) Nu? Ĉu vi pov'as klar'ig'i por mi? Ĉar mi ne pov'as. (pli mild'e) Jen Eyolf pret'a en'ir'i spirit-konsci'a'n viv'o'n. En'hav'as en si sen'fin'a'j'n ebl'ec'o'j'n. Riĉ'a'j'n ebl'ec'o'j'n, ebl'e. Plen'um'us mi'a'n ekzist'ad'o'n kun ĝoj'o kaj fier'o. Kaj jen bezon'iĝ'as nur frenez'a, mal'jun'a vir'in'aĉ'o ven'ant'a — montr'ant'a hund'o'n en sak'et'o —

ASTA
Sed ni ja ne sci'as, kiel tio ver'e okaz'is.

ALLMERS
Jes, ni sci'as. La knab'o'j vid'is ŝi'n rem'ant'a for'e'n sur la fjord'o. Ili vid'is Eyolf star'ant'a sol'a sur la eĝ'o de la kaj'o. Vid'is li'n fiks'rigard'i post ŝi'n — kaj kvazaŭ sven'i. (trem'et'ant'a) Kaj jen li ek'fal'is mal'supr'e'n, — kaj mal'aper'is.

ASTA
Jes, jes. Sed tamen —

ALLMERS
Ŝi tir'is li'n en la profund'o'n. Pri tio est'u cert'e, Asta.

ASTA
Sed, kar'a, kial ŝi tio'n far'us?

ALLMERS
Jes, — jen est'as la afer'o! Kial ŝi far'is? Est'as neni'u venĝ'o kaŝ'it'a. Neni'u pent'o'far'o, mi pens'as. Eyolf neniam far'is al ŝi mal'bon'o'n. Neniam fi'kri'is post ŝi'n. Neniam ĵet'is ŝton'o'n al ŝi'a hund'o. Li eĉ ne vid'is ŝi'n aŭ ŝi'a hund'o antaŭ si'a'j okul'o'j antaŭ hieraŭ. Neni'u venĝ'o do. Tiel sen'kaŭz'a ĉio. Tiel tut'e sen'senc'a, Asta. — Kaj tamen la mond'a ord'o tio'n bezon'as.

ASTA
Ĉu vi parol'is kun Rit'a pri tiu'j pens'o'j?

ALLMERS
(sku'as la kap'o'n) Ŝajn'as al mi ke mi pli facil'e pov'as parol'i kun vi pri ti'aĵ'o'j. (spir'as pen'e) Kaj ankaŭ pri ĉio ali'a.

(Asta pren'as kudr'aĵ'o'j'n kaj pak'et'o'n en paper'o el la poŝ'o. Allmers sid'as spirit'for'est'a kaj rigard'as ŝi'n.)

ALLMERS
Kio'n jen vi hav'as, Asta?

ASTA
(pren'as li'a'n ĉapel'o'n) Pec'o'n da nigr'a krep'o.

ALLMERS
Ho, pro kio ti'aĵ'o?

ASTA
Rit'a pet'is mi'n. Permes'u?

ALLMERS
Ho jes; volont'e por mi. (Ŝi kudr'as la krep'o'n sur la ĉapel'o'n.)

ALLMERS
(sid'as ŝi'n rigard'ant'e) Kie est'as Rit'a?

ASTA
Ŝi iom promen'ad'as supr'e en la ĝarden'o, mi kred'as. Borghejm est'as kun ŝi.

ALLMERS
(iom surpriz'it'a) Ĉu? Borghejm est'as ĉi tie ankaŭ hodiaŭ?

ASTA
Jes. Li ven'is per la mez'tag'a trajn'o.

ALLMERS
Tio'n mi ne atend'is.

ASTA
(kudr'as) Li tiom kor'e ŝat'is Eyolf.

ALLMERS
Borghejm est'as fidel'a ul'o, Asta.

ASTA
(kun silent'a varm'o) Jes, fidel'a li ver'e est'as. Tio cert'as.

ALLMERS
(fiks'as la rigard'o'n sur ŝi'n) Fund'e vi ver'e ŝat'as li'n.

ASTA
Jes, mi ŝat'as.

ALLMERS
Sed tamen vi ne pov'as decid'ig'i vi'n —?

ASTA
(inter'romp'ant'e) Ho, kar'a Alfred, ne parol'u pri tio!

ALLMERS
Jes, jes, — dir'u al mi nur kial vi ne pov'as —?

ASTA
Ho ne, ne! Mi pet'as vi'n sincer'e. Ne demand'u mi'n. Ĉar est'as mal'agrabl'e por mi. — Jen. Nun la ĉapel'o est'as pret'a.

ALLMERS
Dank'o'n.

ASTA
Kaj jen est'as la mal'dekstr'a brak'o.

ALLMERS
Ĉu ankaŭ tiu hav'u krep'o'n?

ASTA
Jes, tio est'as konven'ec'o.

ALLMERS
Nu, — do far'u kio'n vi vol'as.

(Ŝi proksim'iĝ'as kaj komenc'as kudr'i.)

ASTA
Ten'u la brak'o'n trankvil'a. Por ke mi ne pik'u vi'n.

ALLMERS
(kun du'on'a rid'et'o) Tio est'as kiel fru'e en antaŭ'a'j tag'o'j.

ASTA
Jes, ŝajn'as al vi, ĉu?

ALLMERS
Kiam vi est'is mal'grand'a knab'in'o, vi ankaŭ sid'is tiel pret'ig'ant'e mi'a'j'n vest'aĵ'o'j'n.

ASTA
Kiom ebl'e bon'e, jes.

ALLMERS
La unu'a aĵ'o, kiu'n vi kudr'is por mi, — ankaŭ ĝi est'is nigr'a krep'o.

ASTA
Ĉu?

ALLMERS
Ĉirkaŭ la student'a'n ĉap'o'n. Kiam patr'o for'mort'is de ni.

ASTA
Ĉu mi tiam kudr'is? Imag'u, tio'n mi ne memor'as.

ALLMERS
Ho ne; tiam vi ja est'is mal'grand'a.

ASTA
Jes, tiam mi est'is mal'grand'a.

ALLMERS
Kaj du jar'o'j'n post'e, — kiam ni perd'is vi'a'n patr'in'o'n, — vi kudr'is grand'a'n brak'krep'o'n ankaŭ por mi.

ASTA
Mi opini'is ke tiel est'u.

ALLMERS
(frap'et'as ŝi'a'n man'o'n) Jes, jes, est'us ja ankaŭ tiel, Asta. — Kaj kiam ni jen star'is sol'a'j en la mond'o, ni du —. Ĉu vi jam fin'is?

ASTA
Jes. (kun'met'as la kudr'aĵ'o'j'n) Est'is tamen feliĉ'a temp'o por ni, Alfred. Ni du sol'a'j.

ALLMERS
Jes, est'is. Eĉ se sever'e ni pen'eg'is.

ASTA
Vi pen'eg'is.

ALLMERS
(pli viv'ec'e) Ho, vi ver'e pen'eg'is vi'a'manier'e, ankaŭ vi, — (rid'et'as) vi, mi'a kar'a fidel'a — Eyolf.

ASTA
Hu, — ne memor'ig'u al mi tiu'n stult'aĵ'o'n pri tiu nom'o.

ALLMERS
Nu, se vi nask'iĝ'us knab'o, vi nom'iĝ'us Eyolf.

ASTA
Jes, okaz'e se, jes. Sed kiam vi far'iĝ'is student'o —. (rid'et'as sen'per'e) Imag'u ke vi tamen pov'is est'i tiel infan'ec'a.

ALLMERS
Ĉu est'is mi, kiu est'is infan'ec'a!

ASTA
Jes, ver'e ŝajn'as al mi tiel nun, kiam mi re'memor'as. Ĉar vi hont'is ĉar vi ne hav'is frat'o'n. Nur frat'in'o'n.

ALLMERS
Ne; ver'e est'is vi, kar'a. Vi hont'is.

ASTA
Nu ja, iom, ankaŭ mi, ebl'e. Kaj mi kvazaŭ bedaŭr'is vi'n —

ALLMERS
Jes, vi cert'e far'is. Kaj jen vi re'trov'is mi'a'j'n mal'nov'a'j'n knab'o'vest'aĵ'o'j'n —

ASTA
La bel'a'j'n dimanĉ'vest'aĵ'o'j'n, jes. Ĉu vi memor'as la blu'a'n bluz'o'n kaj la genu'pantalon'o'j'n?

ALLMERS
(li'a'j okul'o'j ripoz'as sur ŝi) Kiom bon'e mi memor'as, kiam vi sur'tir'is kaj port'is ili'n.

ASTA
Jes, sed tio'n mi nur far'is, kiam ni est'is sol'a'j hejm'e.

ALLMERS
Kaj kiom serioz'a'j kaj grav'a'j ni est'is, Asta. Kaj mi ĉiam nom'is vi'n Eyolf.

ASTA
Tamen Alfred, tio'n ĉi vi neniam rakont'is al Rit'a, ĉu?

ALLMERS
Jes, mi opini'as, ke iam mi rakont'is.

ASTA
Ne do, Alfred, kiel pov'is vi far'i!

ALLMERS
Ho, jen vid'u, — oni ja rakont'as ĉio'n al si'a edz'in'o — preskaŭ.

ASTA
Jes, oni ja ebl'e tio'n far'as, mi kompren'as.

ALLMERS
(kvazaŭ vek'iĝ'ant'a, prem'as si'a'n frunt'o'n kaj ek'salt'as) Ha, — ke mi pov'as sid'i kaj —

ASTA
(ek'star'as, rigard'as li'n mal'trankvil'e) Kio est'as al vi?

ALLMERS
Li preskaŭ mal'aper'is de mi. Li tut'e for'iĝ'is.

ASTA
Eyolf!

ALLMERS
Jen mi sid'is viv'ant'e en la memor'o'j. Kaj li ne kun'est'is.

ASTA
Jes do, Alfred, — et'a Eyolf est'is mal'antaŭ ĉio.

ALLMERS
Li ne est'is. Li for'glit'is el mi'a anim'o. El mi'a'j pens'o'j. Mi vid'is li'n eĉ ne moment'o'n dum ni kun'parol'is. Tut'e forges'is li'n tiu'n long'a'n temp'o'n.

ASTA
Ho, vi tamen dev'as iom ripoz'i el la funebr'o.

ALLMERS
Ne, ne, ne, — ĝust'e tio'n mi ne dev'as. Mi ne rajt'as. — Ne rajt'as. — Kaj eĉ ne kor'o'n por tio mi hav'as. (ir'as ekscit'it'a dekstr'e'n) Al mi est'u nur vizi'e vid'i li'n tie, kie li kuŝ'as driv'ant'a en la profund'o!

ASTA
(post li'n, li'n kapt'ant'a) Alfred, — Alfred! Ne al la fjord'o!

ALLMERS
Mi nepr'as al li! Las'u mi'n, Asta! Mi pren'os la boat'o'n.

ASTA
(terur'iĝ'it'a) Ne al la fjord'o, mi dir'as!

ALLMERS
(ced'ant'e) Ne, ne, — mi ne ir'os. Las'u mi'n nur.

ASTA
(konduk'as li'n al la tabl'o) Vi dev'as las'i vi'a'n mens'o'n ripoz'i, Alfred. Jen ven'u, kaj sid'iĝ'u.

ALLMERS
(vol'as sid'ig'i si'n sur la benk'o'n) Jes, jes, — kiel vi do vol'as.

ASTA
Ne, vi ne sid'u tie.

ALLMERS
Jes, las'u mi'n.

ASTA
Ne; ne far'u! Ĉar jen vi sid'as nur rigard'ant'e sur la fjord'o'n — (dev'ig'as li'n sid'i sur seĝ'o kun la dors'o dekstr'e'n) Jen vid'u. Nun vi sid'as bon'e. (Ŝi mem sid'ig'as si'n sur la benk'o'n.) Kaj nun ni daŭr'ig'u iom kun'parol'i.

ALLMERS
(spir'as aŭd'ebl'e) Mild'iĝ'is iom la sent'o de perd'o kaj funebr'o moment'o'n.

ASTA
Vi dev'as, Alfred.

ALLMERS
Sed ĉu ne ŝajn'as al vi, ke mi est'as terur'e lac'a kaj apati'a, — pov'ant'e forges'i?

ASTA
Ho ne do. Ĉar cert'e ne'ebl'as ĉiam turn'ad'i ĉirkaŭ unu sol'a pens'o.

ALLMERS
Jes, por mi ne'ebl'as. Antaŭ ol vi ven'is mal'supr'e'n al mi, mi sid'is lament'ant'e tiom ne'pri'skrib'ebl'e en ĉi pel'ant'a, ronĝ'ant'a funebr'o —

ASTA
Jes?

ALLMERS
Kaj ĉu vi kapabl'as kred'i, Asta — Hm —?

ASTA
Nu?

ALLMERS
Mez'e en la angor'o mi kapt'is mi'n mem en la pens'o diven'i kio'n ni hav'u por tag'manĝ'o hodiaŭ.

ASTA
(trankvil'ig'ant'e) Jes, jes, se nur est'as ripoz'o en ĝi, do —

ALLMERS
Jes, pens'u kar'a, — mi trov'is, ke est'as kvazaŭ ripoz'o en ĝi. (etend'as al ŝi la man'o'n trans la tabl'o'n) Kiom bon'e est'as, ke mi hav'as vi'n, Asta. Pri tio mi ĝoj'as, ĝoj'as — mez'e en la funebr'o.

ASTA
(rigard'as li'n serioz'e) Unu'e vi est'u ĝoj'a pro tio, ke vi hav'as Rit'a.

ALLMERS
Jes, mem'kompren'ebl'e. Sed Rit'a ne est'as parenc'a al mi. Ne est'as kiel hav'i frat'in'o'n.

ASTA
(atent'a) Ĉu tio'n vi dir'as, Alfred?

ALLMERS
Jes, ni'a parenc'ar'o est'as io apart'a. (du'on'e ŝerc'e) Ĉiam ni elekt'is hel'a'j'n antaŭ'liter'o'j'n en ni'a'j nom'o'j. Ĉu vi memor'as, kiom oft'e ni parol'is pri tio antaŭ'e? Kaj ĉiu'j parenc'o'j, — ĉiu'j ili est'as sam'e mal'riĉ'a'j. Kaj ĉiu'j hav'as ni egal'a'j'n okul'o'j'n.

ASTA
Ĉu vi trov'as, ke ankaŭ mi hav'as —?

ALLMERS
Ne, vi parenc'as ja tut'e al vi'a patr'in'o, vi. Tut'e ne simil'as al ni ali'a'j. Eĉ ne al patr'o. Sed tamen —

ASTA
Tamen —?

ALLMERS
Jes, mi kred'as ke la kun'a viv'o tamen prem'is ni'n ambaŭ reciprok'e laŭ ni'a'j bild'o'j. En la mens'o, mi sugest'as.

ASTA
(varm'e emoci'a) Ho, tio'n vi neniam dir'u, Alfred. Est'as mi, kiu stamp'iĝ'is laŭ vi. Kaj est'as al vi, ke mi ĉio'n ŝuld'as, ĉio'n bon'a'n en la mond'o.

ALLMERS
(sku'as la kap'o'n) Vi ŝuld'as al mi neni'o'n, Asta. Kontraŭ'e —

ASTA
Ĉio'n mi ŝuld'as al vi! Tio'n vi ja pov'as dir'i al vi mem. Neni'u ofer'o est'is tro pez'a por vi —

ALLMERS
(inter'romp'ant'e) Ĉu do — ofer'o! Ne prezent'u ti'aĵ'o'n. — Mi nur am'is vi'n, Asta. Ek'de kiam vi est'is infan'et'o. (post mal'long'a paŭz'o) Kaj mi ĉiam pens'ad'is, ke est'as tiom da mal'just'ec'o, kiom mi dev'is kompens'i.

ASTA
(surpriz'it'a) Mal'just'ec'o! Vi?

ALLMERS
Ne preciz'e pro mi. Sed —

ASTA
(atent'e) Sed —?

ALLMERS
Pro patr'o.

ASTA
(du'on'e ek'star'as de la benk'o) Pro — patr'o! (re'e ek'sid'as) Al kio vi alud'as, Alfred?

ALLMERS
Patr'o neniam est'is ver'e bon'vol'a kontraŭ vi.

ASTA
(ekscit'it'a) Ho, tio'n do ne dir'u!

ALLMERS
Jes, ĉar est'as ver'o. Li ne am'is vi'n. Ne tiel kiel li dev'us.

ASTA
(evit'ant'e) Ne, ebl'e ne tiel, kiel li am'is vi'n. Est'is ja tut'e kompren'ebl'e.

ALLMERS
(daŭr'ig'as) Kaj sever'a li oft'e est'is ankaŭ kontraŭ vi'a patr'in'o. Almenaŭ la last'a'j'n jar'o'j'n.

ASTA
(kviet'e) Patr'in'o est'is ja mult'eg'e pli jun'a ol li. Memor'u tio'n.

ALLMERS
Vi ne kred'as, ke ili inter'harmoni'is, ĉu?

ASTA
Ebl'e ili ne tio'n far'is.

ALLMERS
Jes, sed tamen —. Patr'o, kiu ali'e est'is tiel mild'a kaj mol'kor'a —. Tiel afabl'a al ĉiu'j hom'o'j —

ASTA
(silent'e) Eĉ patr'in'o ne ĉiam est'is tia, kia ŝi dev'us.

ALLMERS
Ĉu vi'a patr'in'o ne est'is!

ASTA
Ebl'e ne ĉiam.

ALLMERS
Kontraŭ patr'o, vi alud'as?

ASTA
Jes.

ALLMERS
Tio'n mi ja neniam rimark'is.

ASTA
(batal'ant'e kontraŭ la plor'o, ek'star'as) Ho, kar'a Alfred, — las'u ili'n ripoz'i, tiu'j, kiu'j est'as for. (Ŝi ir'as dekstr'e'n.)

ALLMERS
(ek'star'as) Jes, las'u ili'n ripoz'i. (tord'as la man'o'j'n) Sed tiu'j kiu'j est'as for, — ili ne las'as ni'n ripoz'i, Asta. Nek tag'o'n nek nokt'o'n.

ASTA
(rigard'as li'n varm'e) Post daŭr'o de la temp'o ĉio sent'iĝ'os pli mild'e, Alfred.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n sen'help'e) Jes, ankaŭ vi kred'as tio'n, ĉu ne? — Sed kiel mi super'venk'u tiu'j'n terur'a'j'n, unu'a'j'n tag'o'j'n —. (raŭk'e) Ne, tio'n mi ne kompren'as.

ASTA
(pet'ant'e, met'as la man'o'j'n sur li'a'j'n ŝultr'o'j'n) Ir'u al Rit'a. Ho, mi pet'eg'as vi'n —

ALLMERS
(ekscit'it'a, for'mov'iĝ'as) Ne, ne, ne, — ne parol'u al mi pri tio! Ĉar mi ne pov'as, kompren'u. (pli trankvil'a) Las'u mi'n rest'i ĉi tie kun'e kun vi.

ASTA
Jes, mi ne for'ir'os de vi.

ALLMERS
(pren'as ŝi'a'n man'o'n kaj ten'as ĝi'n firm'e) Dank'o'n! (rigard'as moment'o'n sur la fjord'o'n) Kie est'as nun mi'a et'a Eyolf? (rid'et'as al ŝi pez'e) Ĉu tio'n vi pov'as dir'i al mi, — vi, mi'a grand'a, saĝ'a Eyolf? (agit'as la kap'o'n) Neni'u en la tut'a mond'o pov'as tio'n al mi dir'i. Al mi la nur'a sci'o est'as, ke mi ne plu hav'as li'n.

ASTA
(rigard'as supr'e'n mal'dekstr'e'n kaj re'tir'as si'a'n man'o'n) Nun ili ven'as.

(Sinjor'in'o Allmers kaj inĝenier'o Borghejm ven'as promen'ant'e mal'supr'e'n la arb'ar'a'n voj'et'o'n; ŝi antaŭ'e; li mal'antaŭ ŝi. Ŝi est'as nigr'e vest'it'a, kun nigr'a vual'o super la kap'o. Li port'as pluv'ŝirm'il'o'n sub la brak'o.)

ALLMERS
(ir'as ŝi'n renkont'e) Kiel stat'as pri vi, Rit'a?

Rit'a
(preter'pas'as li'n) Ho, ne demand'u.

ALLMERS
Kio'n jen vi vol'as?

Rit'a
Nur serĉ'i vi'n. Pri kio vi okup'et'ad'as?

ALLMERS
Neni'o. Asta ven'is al mi.

Rit'a
Jes, sed antaŭ ol Asta ven'is? Vi for'est'is de mi la tut'a'n antaŭ'tag'mez'o'n.

ALLMERS
Mi sid'is rigard'ant'e ekster'e'n sur la akv'o'n.

Rit'a
Hu, — ĉu vi el'ten'as!

ALLMERS
(sen'pacienc'e) Prefer'e mi nun est'u sol'a!

Rit'a
(mal'trankvil'a paŝ'ad'as ĉirkaŭ'e) Kaj jen sid'i trankvil'e! Sur unu kaj la sam'a lok'o!

ALLMERS
Mi hav'as ja neni'o'n en la mond'o kio'n post'sopir'i.

Rit'a
Mi el'ten'as neni'e. Precip'e ne ĉi tie, — kun la fjord'o ĝust'e antaŭ'e.

ALLMERS
Ĝust'e pro tio, ke la fjord'o est'as tiom proksim'a.

Rit'a
(al Borghejm) Ĉu ne ankaŭ vi trov'as, ke li supr'e'n'ir'u kun ni ali'a'j?

BORGHEJM
(al Allmers) Mi opini'as, ke est'us pli bon'e por vi.

ALLMERS
Ne, ne, — las'u mi'n do sid'i, kie mi est'as.

Rit'a
Do mi rest'u ĉe vi, Alfred.

ALLMERS
Nu ja, do far'u tio'n. — Rest'u ankaŭ vi, Asta.

ASTA
(flustr'as al Borghejm) Las'u ili'n sol'a'j!

BORGHEJM
(kun kompren'em'a rigard'o) Fraŭl'in'o Allmers, — ĉu promen'ad'o'n — laŭ la mar'bord'o? La fin'a'n foj'o'n?

ASTA
(pren'as si'a'n pluv'ŝirm'il'o'n) Jes, ven'u. Ni ir'u iom plu'e'n.

(Asta kaj Borghejm ir'as kun'e mal'antaŭ la boat'ej'o'n.)

(Allmers iom paŝ'ad'as ĉirkaŭ'e. Post'e li sid'ig'as si'n sur ŝton'o sub la arb'o'j antaŭ'e mal'dekstr'e.)

Rit'a
(proksim'iĝ'as kaj star'as antaŭ li kun inter'plekt'it'a'j, pend'ant'a'j man'o'j) Ĉu vi ebl'as imag'i, Alfred, — ke ni perd'is Eyolf?

ALLMERS
(rigard'as pez'e mal'supr'e'n antaŭ si) Al la pens'o ni kutim'iĝ'u.

Rit'a
Mi ne pov'as. Mi ne pov'as. Mi vid'is tiu'n terur'a'n vid'aĵ'o'n, kiu star'os antaŭ mi tra mi'a tut'a viv'o.

ALLMERS
(supr'e'n'rigard'as) Kiu'n vid'aĵ'o'n? Kio'n vi vid'is?

Rit'a
Mi mem neni'o'n vid'is. Nur aŭd'is la rakont'o'n. Ho —!

ALLMERS
Dir'u do prefer'e tuj.

Rit'a
Mi ir'is kun Borghejm al la kaj'o —

ALLMERS
Kio'n vi tie vol'is?

Rit'a
Demand'i al la knab'o'j, kiel tio okaz'is.

ALLMERS
Tio'n ni ja sci'as.

Rit'a
Ni ek'sci'is pli.

ALLMERS
Nu!

Rit'a
Ne est'as ver'o, ke li tuj tut'e mal'aper'is.

ALLMERS
Ĉu nun ili tio'n dir'as?

Rit'a
Jes. Ili dir'as, ke ili vid'is li'n kuŝ'ant'a sur la fund'o. Profund'e mal'supr'e en la klar'a akv'o.

ALLMERS
(dent'grinc'ig'ant'e) Kaj ili ne sav'is li'n!

Rit'a
Ebl'e ili ne pov'is.

ALLMERS
Ili sci'pov'as naĝ'i — ĉiu'j —. Ĉu ili dir'is kiel li kuŝ'as, dum ili vid'is li'n?

Rit'a
Jes. Ili dir'is, ke li kuŝ'as sur'dors'e. Kaj kun grand'a'j, mal'ferm'it'a'j okul'o'j.

ALLMERS
Mal'ferm'it'a'j okul'o'j. Sed tut'e trankvil'a?

Rit'a
Jes, tut'e trankvil'a. Kaj jen io ven'is konduk'ant'e li'n for'e'n. Ili nom'is ĝi'n mar'flu'o.

ALLMERS
(kap'sign'as mal'rapid'e) Tio do est'is la last'a vid'o de li.

Rit'a
(plor'sufok'it'e) Jes.

ALLMERS
(kun apati'a voĉ'o) Kaj neniam, — neniam ni plu vid'os li'n.

Rit'a
(lament'ant'e) Tag'o'n kaj nokt'o'n li star'os antaŭ mi tiel, kiel li kuŝ'is tie sub'e.

ALLMERS
Kun la grand'a'j, mal'ferm'it'a'j okul'o'j.

Rit'a
(ŝok'it'a) Jes, kun la grand'a'j mal'ferm'it'a'j okul'o'j. Mi vid'as ili'n! Mi vid'as ili'n antaŭ mi!

ALLMERS
(star'iĝ'as mal'rapid'e kaj rigard'as ŝi'n silent'e minac'e) La okul'o'j, ĉu ili est'is malic'a'j, Rit'a?

Rit'a
(pal'iĝ'as) Malic'a'j —!

ALLMERS
(tut'e proksim'e al ŝi) La okul'o'j, kiu'j fiks'rigard'is supr'e'n, ĉu ili est'is malic'a'j? De tie profund'e?

Rit'a
(si'n re'tir'ant'e) Alfred —!

ALLMERS
(sekv'as) Respond'u al mi! ĉu est'is malic'a'j infan'okul'o'j?

Rit'a
(kri'as) Alfred! Alfred —!

ALLMERS
Nun est'as por ni, — kiel vi dezir'is, Rit'a.

Rit'a
Mi! Kiel dezir'is mi?

ALLMERS
Ke Eyolf ne est'us ĉi tie.

Rit'a
Neniam en la mond'o mi tio'n dezir'is! Ke Eyolf ne star'us inter ni du, — tio'n mi dezir'is.

ALLMERS
Nu ja, — de nun li ja tio'n ne far'os.

Rit'a
(mal'rapid'e, rigard'ant'e antaŭ'e'n) Ebl'e de nun ankoraŭ pli. (sku'iĝ'as) Ho, tiu terur'a vid'aĵ'o!

ALLMERS
(kap'sign'as) La malic'a'j infan'okul'o'j, jes.

Rit'a
(tim'ig'it'a, re'tir'iĝ'as) Las'u mi'n, Alfred! Mi tim'as vi'n! Tia mi neniam vid'is vi'n antaŭ'e.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n mal'mol'e kaj mal'varm'e) Aflikt'o ig'as malic'a kaj abomen'a.

Rit'a
(tim'ig'it'a sed tamen obstin'a) Jen kiel ankaŭ mi sent'as.

(Allmers ir'as dekstr'e'n kaj rigard'as for'e'n sur la fjord'o'n. Rit'a sid'ig'as si'n ĉe la tabl'o. Mal'long'a paŭz'o.)

ALLMERS
(turn'as la kap'o'n al ŝi) Vi neniam ver'e kaj sincer'e am'is li'n. Neniam!

Rit'a
(mal'varm'e, si'n'reg'a) Eyolf neniam las'is al mi gajn'i si'n tut'e kaj komplet'e.

ALLMERS
Ĉar vi ne vol'is.

Rit'a
Ho jen do. Mi vol'is pli ol volont'e. Sed iu star'is bar'e. Eĉ de la komenc'o.

ALLMERS
(turn'as si'n tut'e) Mi, mi star'is bar'e, vi sugest'as?

Rit'a
Nu ne. Ne de la komenc'o.

ALLMERS
(proksim'iĝ'as) Kiu do?

Rit'a
La onkl'in'o.

ALLMERS
Asta.

Rit'a
Jes. Asta, — ŝi kapt'is li'n — tuj post kiam okaz'is — la mal'feliĉ'a fal'o.

ALLMERS
Se ŝi li'n kapt'is, ŝi far'is el am'o.

Rit'a
(impet'e) Ĝust'e tio! Mi ne toler'as divid'i i'o'n kun ali'ul'o! Ne en am'o.

ALLMERS
Ni du dev'us divid'i li'n inter ni en am'o.

Rit'a
(rigard'as li'n mok'e) Ni? Ho, vi fund'e neniam ver'e am'is li'n, eĉ ne vi.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n surpriz'it'e) Mi ne, ĉu!

Rit'a
Ne, vi li'n ne am'is. Unu'e vi est'is ja tiom kapt'it'a de tiu libr'o — pri la respond'ec'o.

ALLMERS
(fort'e) Jes, mi est'is. Sed ĝust'e ĝi'n, Rit'a, — ĝi'n mi ofer'is pro Eyolf.

Rit'a
Ne pro am'o al li.

ALLMERS
Kial do, vi pens'as?

Rit'a
Ĉar vi vag'is ĉi tie kaj mord'iĝ'is de mal'fid'o al vi mem. Ĉar vi komenc'is dub'i, ĉu vi hav'as iu'n grand'a'n viv'o'task'o'n, por kiu viv'i en la mond'o.

ALLMERS
(esplor'ant'e) Ĉu vi observ'is i'o'n tia'n sur mi?

Rit'a
Jes ja, — iom post iom. Kaj jen vi bezon'is i'o'n nov'a'n, kiu pov'us plen'ig'i vi'n. — Mi, mi ver'ŝajn'e ne plu est'is por vi sufiĉ'e.

ALLMERS
Est'as la leĝ'o de trans'form'o, Rit'a.

Rit'a
Tial do vi vol'is far'i mir'ind'a'n infan'o'n el kompat'ind'a et'a Eyolf.

ALLMERS
Tio'n mi ne vol'is. Mi vol'is far'i el li feliĉ'a'n kre'aĵ'o'n. Sol'e tio'n mi vol'is.

Rit'a
Sed ne pro am'o al li. Esplor'u vi'n mem! (kun ĝen'at'a'j okul'o'j) Kaj esplor'u ĉio'n, kio kuŝ'as sub'e — kaj mal'antaŭ'e.

ALLMERS
(evit'as ŝi'a'j'n okul'o'j'n) Est'as io, kio'n vi vol'as ignor'i.

Rit'a
Ankaŭ vi.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n pens'em'e) Se est'as kiel vi pens'as, ni du ver'e neniam posed'is ni'a'n propr'a'n infan'o'n.

Rit'a
Ne. Ne en profund'a am'o.

ALLMERS
Kaj tamen ni nun lament'ad'as li'n tiom amar'e.

Rit'a
(amar'e) Jes, ĉu ne est'as strang'e tio'n pens'i? Lament'ad'i tiel pri et'a, fremd'a knab'o.

ALLMERS
(ek'kri'ant'e) Ho, ne nom'u li'n fremd'a!

Rit'a
(pez'e agit'as la kap'o'n) Ni neniam al ni gajn'is la knab'o'n, Alfred. Ne mi. Nek vi.

ALLMERS
(tord'as la man'o'j'n) Kaj nun est'as tro mal'fru'e. Tro mal'fru'e!

Rit'a
Kaj komplet'e mal'konsol'ebl'a — ĉio.

ALLMERS
(subit'e ek'koler'em'a) Jen vi kulp'as!

Rit'a
(ek'star'as) Mi!

ALLMERS
Jes, vi! Est'as vi'a kulp'o, ke li far'iĝ'is, — tia kia li far'iĝ'is! Est'as vi'a kulp'o, ke li ne pov'is sav'i si'n el la akv'o.

Rit'a
(de'turn'ant'e) Alfred, — ne ĵet'u la kulp'o'n sur mi'n!

ALLMERS
(pli kaj pli ekster si mem) Jes, jes, mi far'as! Est'is vi kiu las'is la beb'o'n kuŝ'i sur la tabl'o sen atent'o.

Rit'a
Li kuŝ'is tiom mol'e en la kusen'et'o'j. Kaj dorm'is sen'risk'e. Kaj vi ja promes'is vart'i la infan'o'n.

ALLMERS
Jes, mi promes'is. (mal'alt'ig'as la voĉ'o'n) Sed jen vi ven'is, vi, vi, — kaj log'is mi'n en'e'n al vi.

Rit'a
(rigard'as li'n obstin'e) Ho, dir'u prefer'e, ke vi forges'is kaj infan'o'n kaj ĉio'n ali'a'n.

ALLMERS
(en sub'prem'it'a koler'o) Jes, ver'o. (pli trankvil'e) Mi forges'is la infan'o'n — inter vi'a'j brak'o'j!

Rit'a
(ekscit'it'a) Alfred! Alfred, — est'as abomen'e de vi!

ALLMERS
(mal'laŭt'e, pugn'ig'as la man'o'j'n kontraŭ ŝi) En tiu moment'o vi kondamn'is al mort'o la et'a'n Eyolf.

Rit'a
(sovaĝ'e) Ankaŭ vi! Ankaŭ vi; — se tiel est'as!

ALLMERS
Nu jes, — postul'u ankaŭ de mi respond'ec'o'n, — se vi jen vol'as. Ambaŭ ni krim'is. — Kaj tial tamen ver'e est'is venĝ'o en la mort'o de Eyolf.

Rit'a
Venĝ'o?

ALLMERS
(pli si'n'reg'a) Jes. Juĝ'o super vi kaj mi. Nun ni ir'as ĉi tie laŭ merit'o. En kaŝ'it'a, mal'kuraĝ'a pent'o ni las'is ni'n for'tim'ig'i de li, dum li viv'is. Ne el'ten'is vid'i tiu'n, — tiu'n, kiu'n li dev'is kun'tren'i —

Rit'a
(mal'laŭt'e) La lam'baston'o'n.

ALLMERS
Jes, ĝust'e ĝi'n. — Kaj tio, kio'n ni nun nomad'as funebr'o kaj aflikt'o, — tio est'as ronĝ'ant'a konscienc'o, Rit'a. Neni'o ali'a.

Rit'a
(rigard'as li'n konfuz'it'e) Ŝajn'as al mi ke tio port'os ni'n en mal'esper'o'n, — rekt'e en frenez'o'n por ni ambaŭ. Ĉar ni pov'as ja neniam, — neniam ripar'i.

ALLMERS
(kapt'it'a de silent'a anim'stat'o) Mi sonĝ'is pri Eyolf ĉi'nokt'e. Ŝajn'is al mi, ke li ven'as supr'e'n de la kaj'o. Li pov'is kur'i, kiel ali'a'j knab'o'j. Neni'o est'is do al li okaz'int'a. Neni'o. La sufok'ant'a real'o do est'as nur sonĝ'o, mi pens'is. Ho, kiom mi dank'is kaj ben'is — (halt'as) hm —

Rit'a
(rigard'as li'n) Kiu'n?

ALLMERS
(evit'em'e) Kiu'n —?

Rit'a
Jes; kiu'n vi dank'is kaj ben'is?

ALLMERS
(re'puŝ'ant'e) Mi kuŝ'is dorm'ant'e, vi aŭd'as —

Rit'a
Iu'n, je kiu vi mem ne kred'as?

ALLMERS
Ĝi tamen hant'is mi'n. Mi ja dorm'is —

Rit'a
(riproĉ'ant'e) Vi ne dev'us ig'i mi'n dub'em'a, Alfred.

ALLMERS
Ĉu est'us ĝust'e de mi se mi las'us vi'n tra'viv'i kun mal'plen'a'j iluzi'o'j?

Rit'a
Est'us pli bon'e por mi. Ĉar jen mi hav'us i'o'n por konsol'o. Nun mi vag'as ne'sci'ant'e ĉu el'e'n ĉu en'e'n.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n akr'e) Se vi nun pov'us elekt'i —. Se vi pov'us sekv'i Eyolf tie'n, kie li nun est'as —?

Rit'a
Jes. Jen kio?

ALLMERS
Se vi est'us tut'e konvink'it'a, ke vi re'trov'us li'n, — kon'us li'n, — kompren'us li'n —?

Rit'a
Jes, jes; jen kio?

ALLMERS
Ĉu vi liber'vol'e vol'us far'i la salt'o'n trans'e'n al li? Liber'vol'e for'las'i ĉio'n jen'a'n? Rezign'i pri la tut'a ter'a viv'o? Ĉu vi tio'n vol'us, Rit'a?

Rit'a
(silent'e) Nun tuj?

ALLMERS
Jes; hodiaŭ. En ĉi hor'o. Respond'u al mi. Ĉu vi vol'us?

Rit'a
(hezit'ant'e) Ho, mi ne sci'as Alfred. — Ne; mi kred'as, ke unu'e mi vol'us rest'i iom da temp'o ĉi tie ĉe vi.

ALLMERS
Pro mi?

Rit'a
Jes, nur pro vi.

ALLMERS
Sed jen post'e? Ĉu tiam —? Respond'u!

Rit'a
Ho, kio'n mi respond'u al ti'aĵ'o? Mi ja ne pov'us for'ir'i de vi. Neniam! Neniam!

ALLMERS
Sed okaz'e ke mi ir'us al Eyolf? Kaj vi est'us plen'e konvink'it'a, ke tie vi renkont'us kaj li'n kaj mi'n. Ĉu jen vi vol'us trans'ir'i al ni?

Rit'a
Mi cert'e vol'us. Ho, volont'e! Volont'e! Sed —

ALLMERS
Nu?

Rit'a
(ĝem'as mal'laŭt'e) Mi ne pov'us, — mi sent'as. Ne, ne; mi tut'e ne pov'us! Ne por ĉiu'j glor'o'j de la ĉiel'o!

ALLMERS
Eĉ mi ne.

Rit'a
Ne, ĉu ne ver'e, Alfred! Eĉ vi ne pov'us!

ALLMERS
Ne, ĉar ĉi tie, en la ter'a viv'o, ni viv'ant'a'j hav'as hejm'o'n.

Rit'a
Jes, ĉi tie est'as tia feliĉ'o, kia'n ni kompren'as.

ALLMERS
(sombr'e) Ho, la feliĉ'o, — la feliĉ'o, Rit'a —

Rit'a
Vi do sugest'as, ke la feliĉ'o — ĝi'n ni neniam plu re'trov'os. (rigard'as li'n demand'e) Sed okaz'e —? (impet'e) Ne, ne; mi ne kuraĝ'as tio'n dir'i! Eĉ ne pens'i.

ALLMERS
Jen dir'u. Dir'u do, Rit'a.

Rit'a
(hezit'ant'e) Ĉu ni prov'u —? Ĉu ebl'us li'n forges'i?

ALLMERS
Forges'i Eyolf.

Rit'a
Forges'i la pent'o'n kaj la riproĉ'o'n, mi sugest'as.

ALLMERS
Ĉu tio'n vi dezir'us?

Rit'a
Jes. Se est'us ebl'e. (ek'kri'e) Ĉar ĉi tiu'n stat'o'n, — mi ĝi'n ne long'e el'ten'os! Ho, ĉu ne ebl'as i'o'n el'pens'i, en kio est'as forges'o?

ALLMERS
(sku'as la kap'o'n) Kio tio do est'us?

Rit'a
Ĉu ebl'us prov'i vojaĝ'ant'e tre for'e'n?

ALLMERS
De la hejm'o? Vi kiu neni'e sent'as vi'n komfort'a, se ne est'as tie ĉi.

Rit'a
Nu, do invit'i mult'a'j'n hom'o'j'n al ni? Gast'am'ec'e viv'i. Ĵet'i ni'n en i'o'n, kio mild'ig'us kaj kviet'ig'us.

ALLMERS
Tia viv'o ne konven'as al mi. — Ne, — mi prefer'e prov'us re'komenc'i mi'a'n labor'o'n.

Rit'a
(akr'e) Vi'a'n labor'o'n? Tiu'n, kiu star'ad'is kiel vand'o kaj mur'o inter ni?

ALLMERS
(mal'rapid'e, rigard'as ŝi'n fiks'e) De nun ĉiam est'u vand'o kaj mur'o inter ni du.

Rit'a
Kial est'u —?

ALLMERS
Kiu sci'as ĉu ne grand'a'j, mal'ferm'it'a'j infan'okul'o'j rigard'os ni'n nokt'e kaj tag'e.

Rit'a
(silent'e; tim'o'trem'ant'a) Alfred, — est'as terur'e tio'n imag'i!

ALLMERS
Ni'a am'o est'is kiel konsum'ant'a fajr'o. Nun ĝi est'u esting'it'a —

Rit'a
(kontraŭ li'n) Esting'it'a!

ALLMERS
(mal'mol'e) Ĝi jam est'as esting'it'a, — en unu el ni.

Rit'a
(kiel ŝton'ig'it'a) Kaj tio'n vi kuraĝ'as dir'i al mi!

ALLMERS
(pli mild'e) Ĝi est'as mort'a, Rit'a. Sed en tio, kio'n mi nun, en kun'a kulp'o kaj pent'o'dezir'o, sent'as por vi, — en tio mi kvazaŭ vid'et'as re'lev'iĝ'o'n —

Rit'a
(impet'e) Ho, mi ne interes'iĝ'as pri iu re'lev'iĝ'o!

ALLMERS
Rit'a!

Rit'a
Mi est'as varm'kor'a hom'o, mi! Ne ĉirkaŭ'vag'as dorm'et'ant'e, — kun fiŝ'sang'o en la vejn'o'j. (tord'as la man'o'j'n) Kaj jen est'i en'ferm'it'a tut'viv'e — en pent'o kaj riproĉ'o! En'ferm'it'a kun iu, kiu ne plu est'as mi'a, mi'a, mi'a!

ALLMERS
Tiel dev'is ja foj'e fin'iĝ'i, Rit'a.

Rit'a
Ĉu tiel dev'us fin'iĝ'i! Tio, kio komenc'is inter ni en tia kun'e akcept'ant'a am'o!

ALLMERS
Mi'a am'o ne est'is kun'e akcept'ant'a de la komenc'o.

Rit'a
Kio'n vi do sent'is por mi unu'e?

ALLMERS
Tim'o.

Rit'a
Mi kompren'as. Sed kiel mi tamen gajn'is vi'n?

ALLMERS
(mal'laŭt'e) Vi est'is tiom rav'e delikat'a, Rit'a.

Rit'a
(rigard'as li'n esplor'em'e) Nur tio do? Dir'u, Alfred! Sol'e tio?

ALLMERS
(si'n'dev'ig'e) Ne; flank'e est'is ankaŭ io ali'a.

Rit'a
(ek'kri'e) Mi suspekt'as kio est'is! Est'is “or'o kaj verd'a'j arb'ar'o'j”, kiel vi dir'ad'as. Jen, ĉu est'is, Alfred?

ALLMERS
Jes.

Rit'a
(rigard'as li'n profund'e riproĉ'e) Kiel vi pov'is — kiel vi tio'n pov'is!

ALLMERS
Mi dev'is pens'i pri Asta.

Rit'a
Asta, jes! (amar'e) Est'is do efektiv'e Asta, kiu kun'ig'is ni'n du.

ALLMERS
Ŝi neni'o'n sci'is. Eĉ ne hodiaŭ ŝi suspekt'as.

Rit'a
(re'puŝ'ant'e) Tamen est'is Asta! (rid'et'as per rikan'a okul'ĵet'o flank'e'n) Aŭ ne, — est'is et'a Eyolf. Et'a Eyolf, jen vi!

ALLMERS
Eyolf —?

Rit'a
Jes, ĉu vi ne nom'is ŝi'n Eyolf antaŭ'e? Ŝajn'as al mi, ke vi iam tio'n dir'is, en intim'a moment'o. (proksim'iĝ'as) Ĉu vi memor'as ĝi'n — la tent'ant'a'n, rav'a'n moment'o'n, Alfred?

ALLMERS
(re'tir'as si'n kvazaŭ en terur'o) Mi memor'as neni'o'n! Vol'as neni'o'n memor'i!

Rit'a
(sekv'as li'n) Est'is en la moment'o, — kiam vi'a ali'a Eyolf far'iĝ'is kripl'ul'o!

ALLMERS
(obtuz'e, apog'as si'n al la tabl'o) La venĝ'o.

Rit'a
(minac'ant'e) Jes, la venĝ'o!

(Asta kaj Borghejm re'ven'as ĉe la boat'ej'o. Ŝi port'as kelk'a'j'n nimfe'o'j'n en la man'o.)

Rit'a
(si'n'reg'e) Nu, Asta, — jen, ĉu vi kaj sinjor'o Borgstrøm ek'hav'is okaz'o'n fund'e kun'parol'i?

ASTA
Nu jes, — cert'a'grad'e.

(Ŝi for'met'as la pluv'ŝirm'il'o'n kaj met'as la flor'o'j'n sur seĝ'o'n.)

BORGHEJM
Fraŭl'in'o Allmers est'is tre parol-avar'a dum la promen'ad'o.

Rit'a
Ver'e tia? Jen do, Alfred kaj mi kun'parol'is tiom profund'e ke sufiĉ'as —

ASTA
(rigard'as ambaŭ streĉ'it'e) Kio est'as —?

Rit'a
— ke sufiĉ'as por la tut'a viv'o, mi dir'as. (inter'romp'ant'e) Sed jen ven'u, kaj ni ir'u supr'e'n, ĉiu'j kvar. De nun ni dev'as hav'i hom'o'j'n ĉirkaŭ ni. Alfred kaj mi ne el'ten'as sol'a'j.

ALLMERS
Jes, nur ir'u antaŭ'e vi ali'a'j. (turn'as si'n) Sed kun vi mi dev'as unu'e inter'ŝanĝ'i kelk'a'j'n vort'o'j'n, Asta.

Rit'a
(rigard'as li'n) Nu? — Jen jes, ven'u do vi kun mi, sinjor'o Borghejm.

(Rit'a kaj Borghejm ir'as supr'e'n laŭ la arb'ar'a voj'et'o.)

ASTA
(tim'em'e) Alfred, kio okaz'is!

ALLMERS
(sombr'e) Est'as tio, ke mi ne plu el'ten'as ĉi tie.

ASTA
Ĉi tie! Kun'e kun Rit'a, vi sugest'as?

ALLMERS
Jes. Rit'a kaj mi ne pov'as daŭr'ig'i la kun'a'n viv'o'n.

ASTA
(agit'as li'a'n brak'o'n) Sed, Alfred, — ne dir'u do i'o'n tiel terur'a'n!

ALLMERS
Est'as ver'o, kio'n mi dir'as. Ni ir'ad'as ĉi tie kaj ig'as unu la ali'a'n malic'a'j kaj fi'a'j.

ASTA
(vund'e tuŝ'it'a) Ho, neniam, — neniam mi suspekt'us i'o'n tia'n!

ALLMERS
Eĉ mi ne tio'n vid'is antaŭ hodiaŭ.

ASTA
Kaj nun vi vol'as —! Jen, kio'n vi ver'e vol'as, Alfred?

ALLMERS
Mi vol'as for'vojaĝ'i de ĉio jen'a. For'eg'e de ĉio.

ASTA
Kaj jen star'i tut'e sol'a en la mond'o?

ALLMERS
(kap'sign'as) Kiel iam antaŭ'e, jes.

ASTA
Sed vi ne taŭg'as por star'i sol'a!

ALLMERS
Ho jes. Antaŭ'e mi almenaŭ taŭg'is.

ASTA
Jes, antaŭ'e, jes. Tiam vi ja hav'is mi'n ĉe vi.

ALLMERS
(vol'as pren'i ŝi'a'n man'o'n) Jes. Kaj est'as hejm'e'n al vi, Asta, ke mi nun rifuĝ'as.

ASTA
(evit'as li'n) Al mi! Ne, ne, Alfred! Tut'e ne'ebl'as.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n pez'e) Borghejm do tamen star'as en la voj'o?

ASTA
(fervor'e) Ne, ne; li ne far'as! En tio vi mis'pens'as.

ALLMERS
Bon'e. Do mi ven'os al vi, — vi kar'a, kar'a frat'in'o. Mi dev'as re'ven'i al vi. Hejm'e'n al vi por pur'iĝ'i kaj nobl'iĝ'i de la kun'viv'o kun —

ASTA
(ekscit'it'a) Alfred, — vi pek'as kontraŭ Rit'a!

ALLMERS
Mi est'as pek'int'a kontraŭ ŝi. Sed ne en tio ĉi. Ho, pri'pens'u do, Asta! Kia do est'is la kun'a viv'o inter vi kaj mi? Ĉu ne est'is kiel nur'a alt'a, sankt'a tag'o de komenc'o ĝis fin'o?

ASTA
Jes, est'is, Alfred. Sed ne est'as rev'iv'ebl'a.

ALLMERS
(amar'e) Ĉu vi opini'as, ke la ge'edz'ec'o tiom ne'ripar'ebl'e degener'ig'is mi'n?

ASTA
(trankvil'e) Ne, tio'n mi ne opini'as.

ALLMERS
Jen do, ni du vol'as re'viv'i ni'a'n iam'a'n viv'o'n.

ASTA
(decid'e) Ni ne pov'as, Alfred.

ALLMERS
Jes, ni pov'as. Ĉar am'o de frat'o kaj frat'in'o —

ASTA
(streĉ'it'a) Kio pri ĝi?

ALLMERS
Tiu rilat'o est'as la sol'a, kiu ne est'as sub la leĝ'o de trans'form'o.

ASTA
(mal'rapid'e; trem'et'ant'a) Tamen, se tiu rilat'o ne —

ALLMERS
Ne —?

ASTA
— ne est'as ni'a rilat'o?

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n fiks'e kaj surpriz'it'a) Ne ni'a? Kar'a, kio'n vi per tio sugest'as?

ASTA
Plej bon'e ke mi tuj al vi dir'as, Alfred.

ALLMERS
Jes, jes, jen dir'u!

ASTA
La leter'o'j de patr'in'o —. Tiu'j kiu'j kuŝ'as en la tek'o —.

ALLMERS
Nu jes?

ASTA
Tiu'j'n vi leg'u — kiam mi est'os for'vojaĝ'int'a.

ALLMERS
Kial mi far'u?

ASTA
(batal'ant'e kun si mem) Jes, kaj jen vi vid'os, ke —

ALLMERS
Nu!

ASTA
— ke mi ne rajt'as port'i — la nom'o'n de vi'a patr'o.

ALLMERS
(ŝancel'iĝ'ant'e mal'antaŭ'e'n) Asta! Kio'n vi dir'as!

ASTA
Leg'u la leter'o'j'n. Jen vi vid'os. Kaj kompren'u. — Kaj ebl'e hav'u pardon'o'n — por patr'in'o, ankaŭ.

ALLMERS
(man'prem'as si'a'n kap'o'n) Mi ne pov'as kapt'i jen'o'n. Ne fiks'e ten'i la pens'o'n. Vi, Asta, — ne est'us —

ASTA
Vi ne est'as mi'a frat'o, Alfred.

ALLMERS
(rapid'e, du'on'e obstin'e, rigard'as ŝi'n) Nu, sed kio'n do ver'e tio ŝanĝ'as en la rilat'o inter ni du? Fund'e neni'o'n.

ASTA
(agit'as la kap'o'n) Ĉio'n ĝi ŝanĝ'as, Alfred. Ni'a rilat'o ne est'as tia de frat'o kaj frat'in'o.

ALLMERS
Ne-ne. Sed tamen sam'e sankt'a. Rest'os ĉiam sam'e sankt'a.

ASTA
Ne forges'u, — ke ĝi est'as sub la leĝ'o de trans'form'o, — kiel vi ĵus dir'is.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n esplor'e) Ĉu per tio vi sugest'as, ke —?

ASTA
(kviet'e, varm'e emoci'ig'it'a) Ne pli'a'j'n vort'o'j'n, — vi kar'a, kar'a Alfred. — (pren'as la flor'o'j'n de la seĝ'o) Jen vid'u tiu'j'n nimfe'o'j'n!

ALLMERS
(kap'sign'as mal'rapid'e) Est'as el tiu'j, kiu'j supr'e'n streĉ'as si'n, — de la profund'o.

ASTA
Mi pluk'is ili'n en la lag'o. Tie kie ĝi flu'as en la fjord'o'n. (streĉ'ig'as ili'n antaŭ'e'n) Ĉu vi ili'n vol'as, Alfred?

ALLMERS
(pren'as ili'n) Dank'o'n.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n) De Eyolf tie for'e? Aŭ de vi?

ASTA
(kviet'e) De ambaŭ. (pren'as la pluv'ombrel'o'n) Jen do ven'u supr'e'n al Rit'a. (Ŝi ir'as supr'e'n laŭ la arb'ar'a voj'et'o.)

ALLMERS
(pren'as si'a'n ĉapel'o'n de la tabl'o kaj flustr'as pez'e) Asta. Eyolf. Et'a Eyolf —! (Li sekv'as supr'e'n laŭ la voj'et'o.)

Tri'a Akt'o

(Arb'et'aĵ'ar'o sur alt'aĵ'et'o en la ĝarden'o de Allmers. Krut'a dekliv'o kun bar'aĵ'o kontraŭ la fon'o; ŝtup'ar'o sub'e'n mal'dekstr'e. Vast'a el'vid'aĵ'o super la fjord'o, kiu kuŝ'as profund'e sub'e. Flag'stang'o kun ŝnur'o'j, sed sen flag'o star'as ĉe la bar'aĵ'o. Antaŭ'e dekstr'e est'as pavilon'o, kovr'at'a de grimp'ant'a'j plant'o'j kaj ampelops'o'j. Benk'o ekster'e. Est'as mal'fru'a somer'vesper'o kun klar'a ĉiel'o. Kresk'ant'a krepusk'o.)

(Asta sid'as sur benk'o kun la man'o'j sur la genu'o'j. Ŝi port'as super'vest'o'j'n kaj ĉapel'o'n, hav'as si'a'n sun'ŝirm'il'o'n apud si kaj mal'grand'a'n vojaĝ'sak'o'n pend'ant'a per rimen'o de la ŝultr'o.)

(Borghejm supr'e'n'ven'as de la fon'o mal'dekstr'e. Ankaŭ li hav'as vojaĝ'sak'o'n pend'ant'a de la ŝultr'o. Sur la brak'o li port'as kun'rul'ig'it'a'n flag'o'n.)

BORGHEJM
(ek'vid'as Asta) Ho, ĉi supr'e vi do sid'ad'as.

ASTA
Mi sid'as rigard'ant'e fjord'e'n la last'a'n foj'o'n.

BORGHEJM
Do est'as bon'e, ke mi vizit'et'is ankaŭ ĉi tie.

ASTA
Ĉu vi mi'n serĉ'ad'is?

BORGHEJM
Jes, mi far'is. Mi vol'is adiaŭ'i vi'n — ĉi tiu'n foj'o'n. Ne la last'a'n, mi esper'as.

ASTA
(rid'et'as preskaŭ ne'vid'ebl'e) Vi est'as fervor'a, vi.

BORGHEJM
Voj'konstru'ist'o tia dev'as est'i.

ASTA
Ĉu vi vid'is Alfred? Aŭ Rit'a?

BORGHEJM
Jes, ambaŭ mi vid'is.

ASTA
Kun'e?

BORGHEJM
Ne. Ili ambaŭ ir'is si'a'n apart'a'n flank'o'n.

ASTA
Kio'n vi far'os pri tiu flag'o?

BORGHEJM
Sinjor'in'o Rit'a pet'is mi'n supr'e'n'lev'i ĝi'n.

ASTA
Supr'e'n'lev'i flag'o'n nun?

BORGHEJM
Du'on'stang'e. Ĝi flirt'u nokt'o'j'n kaj tag'o'j'n, ŝi dir'is.

ASTA
(ek'ĝem'as) Kompat'ind'a Rit'a. Kaj kompat'ind'a Alfred.

BORGHEJM
(okup'at'a pri la flag'o) Ĉu vi'a kor'o permes'as al vi for'vojaĝ'i de ili? Jes, mi demand'as. Ĉar mi vid'as, ke vi est'as vojaĝ'vest'it'a.

ASTA
(kun mal'fort'a voĉ'o) Mi dev'as for'vojaĝ'i.

BORGHEJM
Nu ja, ĉar vi dev'as, do —

ASTA
Kaj ankaŭ vi ja for'vojaĝ'os ĉi-nokt'e.

BORGHEJM
Ankaŭ mi dev'as? Mi ir'os per la trajn'o. Ĉu ankaŭ vi?

ASTA
Ne, mi ir'os per la vapor'ŝip'o.

BORGHEJM
(ek'rigard'as al ŝi) Ĉiu si'a'n apart'a'n voj'o'n do.

ASTA
Jes.

(Ŝi sid'as rigard'ant'e, dum li supr'e'n'lev'as la flag'o'n du'on'e sur la stang'o'n. Fin'int'e li ir'as al ŝi.)

BORGHEJM
Fraŭl'in'o Asta, — Vi ne pov'as imag'i kiom mi funebr'as pro et'a Eyolf.

ASTA
(supr'e'n'rigard'as al li) Jes, mi cert'iĝ'as, ke vi far'as.

BORGHEJM
Sent'iĝ'as dolor'ig'e. Ĉar fund'e ne konven'as por mi funebr'i.

ASTA
(rigard'as al la flag'o) Kun la temp'o ĉio for'driv'as, — ĉio. Ĉiu'j sent'o'j de funebr'o.

BORGHEJM
Ĉiu'j? Jen'o'n vi opini'as?

ASTA
Kiel pluv'ond'o. Kiam vi nur est'as sufiĉ'e for'e'n ven'int'a, tiam —

BORGHEJM
Dev'us est'i eg'e for'a, jen'o.

ASTA
Kaj vi ja ankaŭ ja hav'as la grand'a'n, nov'a'n voj'konstru'ad'o'n.

BORGHEJM
Sed neniu'n por help'i mi'n en ĝi.

ASTA
Nu jes, cert'e vi hav'as.

BORGHEJM
(agit'as la kap'o'n) Neniu'n. Neniu'n kun kiu divid'i la ĝoj'o'n. Ĉar plej oft'e tem'as pri ĝoj'o.

ASTA
Kaj ne la pen'o kaj embaras'o'j?

BORGHEJM
Pa, — el ti'aĵ'o'j oni ver'dir'e el'tir'as si'n sol'a.

ASTA
Sed la ĝoj'o, — tiu'n oni dev'as divid'i kun iu, vi opini'as?

BORGHEJM
Jes, kia feliĉ'o ali'e est'us en tio est'i ĝoj'a?

ASTA
Nu ja, pov'as est'i iu senc'o en tio.

BORGHEJM
Kompren'ebl'e oni pov'as ir'ad'i dum temp'o kaj est'i ĝoj'a intern'e en si mem. Sed ne taŭg'as long'temp'e. Ne, la ĝoj'o, ĝi est'as por du kun'e.

ASTA
Ĉiam nur du? Neniam plur'a'j? Neniam mult'a'j?

BORGHEJM
Nu, vid'u, — jen kio est'as ali'a afer'o. — Fraŭl'in'o Asta, — ĉu vi do ver'e ne pov'as decid'ig'i vi'n divid'i feliĉ'o'n kaj ĝoj'o'n kaj — kaj pen'o'n kaj embaras'o'j'n kun unu, — sol'e unu sol'a?

ASTA
Mi prov'is — foj'o'n.

BORGHEJM
Ĉu prov'is vi?

ASTA
Jes, dum tiu temp'o, kiam mi'a frat'o, — kiam Alfred kaj mi loĝ'is kun'e.

BORGHEJM
Nu, kun vi'a frat'o, jes. Tio est'as ja io tut'e ali'a. Aspekt'as al mi pli kiel pac'o ol kiel feliĉ'o.

ASTA
Ĝu'ind'a tio tamen do est'is.

BORGHEJM
Jen vid'u, — eĉ tio aspekt'is por vi ĝu'ind'a. Sed jen imag'u, — se li nun ne est'us vi'a frat'o!

ASTA
(vol'as ek'star'i, sed rest'as sid'ant'a) En tiu kaz'o ni neniam viv'us kun'e. Ĉar tiam mi est'is nur infan'o. Kaj ankaŭ li, preskaŭ.

BORGHEJM
(iom post'e) Ĉu ĝi ver'e est'is tiom ĝu'ind'a, tiu temp'o?

ASTA
Jes, kred'u, ĝi est'is.

BORGHEJM
Ĉu vi do tiam tra'viv'is i'o'n ver'e seren'a'n kaj feliĉ'a'n?

ASTA
Ho jes, mult'eg'e. Ne'kred'ebl'e mult'eg'e.

BORGHEJM
Rakont'u al mi iom pri tio, fraŭl'in'o Asta.

ASTA
Ver'e nur et'a'j okaz'aĵ'o'j.

BORGHEJM
Kia'j —? Nu?

ASTA
Kiel tiam kiam Alfred plen'um'is si'a'n ekzamen'o'n. Kaj bon'e sukces'is. Kaj kiam li iom post'e ricev'is posten'o'n en iu lern'ej'o. Aŭ kiam li sid'is skrib'ant'e artikol'o'n. Kaj laŭt'leg'is ĝi'n por mi. Kaj post'e sukces'is pres'ig'i ĝi'n en period'aĵ'o.

BORGHEJM
Jes, mi bon'e kompren'as, ke est'is bon'eg'a, pac'a viv'o. Du ge'frat'o'j, kiu'j divid'as la ĝoj'o'n, (agit'as la kap'o'n) Kompren'i mi ne kapabl'as, ke vi'a frat'o rezign'is pri vi, Asta!

ASTA
(en sub'prem'it'a emoci'o) Alfred ja edz'ig'is si'n.

BORGHEJM
Ĉu ne est'is dolor'ig'e por vi?

ASTA
Jes; en la komenc'o. Ŝajn'is al mi, ke mi tut'e perd'is li'n sam'temp'e.

BORGHEJM
Nu, feliĉ'e, tiel ja ne okaz'is.

ASTA
Ne.

BORGHEJM
Sed tamen. Sed ke li pov'is. Edz'ig'i si'n, mi sugest'as. Ĉar li ja pov'us hav'i vi'n sol'a ĉe si!

ASTA
(rigard'as antaŭ'e'n) Li ebl'e est'is sub la leĝ'o de trans'form'o, mi pens'as.

BORGHEJM
La leĝ'o de trans'form'o?

ASTA
Alfred nom'as ĝi'n tiel.

BORGHEJM
Pa, — kia stult'a leĝ'o tiu est'us! Tiu'n leĝ'o'n mi neniel fid'as.

ASTA
(ek'star'as) Post temp'o pov'os okaz'i ke vi fid'os ĝi'n.

BORGHEJM
Neniam en la mond'o! (insist'e) Sed jen aŭskult'u, fraŭl'in'o Asta! Est'u saĝ'a — almenaŭ unu foj'o'n. En tiu rilat'o, mi cel'as —

ASTA
(inter'romp'ant'e) Ho ne, ne — ni ne re'komenc'u jen'o'n!

BORGHEJM
(daŭr'ig'as kiel antaŭ'e) Ja, Asta, — mi nepr'e ne las'as vi'n tiel facil'e. Nun vi'a frat'o ja hav'as por si ĉio'n kiel li plej'e ŝat'as. Viv'as si'a'n viv'o'n sufiĉ'e kontent'a sen vi. Tut'e ne bezon'as vi'n. — Kaj krom'e tio — tio, kio ek'ŝanĝ'as vi'a'n tut'a'n situaci'o'n ĉi tie for'e —

ASTA
(sku'iĝ'as) Kio'n vi sugest'as pri tio?

BORGHEJM
La infan'o, kiu for'tir'iĝ'is. Kio ali'e?

ASTA
(si'n'reg'as) Et'a Eyolf est'as for, jes.

BORGHEJM
Kaj kio pli est'as por vi ĉi tie far'end'a? Vi ne plu pov'as zorg'i pri la kompat'ind'a knab'et'o. Neniu'j'n dev'o'j'n, — neniu'j'n task'o'j'n ĉi tie en iu rilat'o —

ASTA
Ho, mi pet'as vi'n, kar'a Borghejm, — ne insist'u al mi tiom impet'e!

BORGHEJM
Ja; mi est'us frenez'a, se mi ne prov'is ĝis la ekstrem'o. Unu tag'o'n mi for'vojaĝ'os de la urb'o. Ebl'e ne renkont'os vi'n tie. Ebl'e ne re'vid'os vi'n dum long'a, long'a temp'o. Kaj kiu sci'as, kio pov'os okaz'i inter'temp'e?

ASTA
(rid'et'as serioz'e) Ĉu ebl'e vi tamen tim'as la leĝ'o'n de trans'form'o?

BORGHEJM
Ne, cert'e ne. (rid'as amar'e) Kaj est'as ja ankaŭ neni'o ŝanĝ'ind'a. Ne en vi, mi pens'as. Ĉar vi ja ne sufiĉ'e ŝat'as mi'n, mi kompren'as.

ASTA
Vi bon'e sci'as, ke mi far'as.

BORGHEJM
Jes, sed mank'as mult'e por est'i sufiĉ'e. Ne tiel, kiel mi jen'o'n dezir'as. (pli impet'e) Pro Di'o, Asta, — fraŭl'in'o Asta, — est'as ja tiom mal'prudent'e de vi, ke ne ebl'as kompren'i! Trans hodiaŭ kaj morgaŭ ebl'e kuŝ'as la plen'a viv'feliĉ'o atend'ant'a. Kaj jen vi las'as ĝi'n kuŝ'i! Ĉu ni ne tio'n pent'os, Asta?

ASTA
(silent'e) Ne sci'as. Sed ni tamen dev'as las'i kuŝ'ant'a'j ĉiu'j'n hel'a'j'n ebl'ec'o'j'n.

BORGHEJM
(rigard'as ŝi'n si'n'reg'e) Mi do konstru'u mi'a'j'n voj'o'j'n sol'a?

ASTA
(varm'e) Ho, se mi ver'e pov'us sekv'i vi'n en tio! Help'i vi'n en la pen'o. Divid'i la plezur'o'n kun vi —

BORGHEJM
Ĉu vi vol'us, — se vi pov'us?

ASTA
Jes. Tiam mi vol'us.

BORGHEJM
Sed vi ne pov'as?

ASTA
(rigard'as mal'supr'e'n antaŭ si) Ĉu vi kontent'iĝ'us hav'i mi'n du'on'e?

BORGHEJM
Ne. Tut'e kaj komplet'e mi vol'as vi'n.

ASTA
(rigard'as li'n kaj dir'as kviet'e) Do mi ne pov'as.

BORGHEJM
Adiaŭ do, fraŭl'in'o Asta.

(Li vol'as for'ir'i. Allmers supr'e'n ven'as al la alt'aĵ'et'o de mal'dekstr'e el la fon'o. Borghejm halt'as.)

ALLMERS
(ankoraŭ ĉe la supr'e'n'ir'ej'o; mal'laŭt'e; montr'as) Rit'a, ĉu ŝi sid'as tie en la pavilon'o?

BORGHEJM
Ne; neni'u ali'a ol fraŭl'in'o Asta ĉe'est'as.

(Allmers proksim'iĝ'as.)

ASTA
(al li renkont'e) Mi mal'supr'e'n'ir'u por serĉ'i ŝi'n, ĉu? Ebl'e kun'pren'i ŝi'n ĉi tie'n?

ALLMERS
(de'turn'ant'e) Ne, ne, ne, — ne far'u. (al Borghejm) Ĉu est'as vi, kiu supr'e'n'lev'is tiu'n flag'o'n?

BORGHEJM
Jes. Sinjor'in'o Rit'a pet'is mi'n far'i. Tial mi ĉi tie'n supr'e'n'ir'is.

ALLMERS
Kaj ĉi-nokt'e vi ja for'vojaĝ'os?

BORGHEJM
Jes. Ĉi-nokt'e mi definitiv'e for'vojaĝ'os.

ALLMERS
(kun ek'rigard'o al Asta) Kaj akir'is al vi bon'a'n kun'vojaĝ'ant'o'n, mi kompren'as.

BORGHEJM
(agit'as la kap'o'n) Mi vojaĝ'os sol'a.

ALLMERS
(ek'mir'e) Sol'a!

BORGHEJM
Tiom komplet'e sol'a.

ALLMERS
(distr'it'e) Jen tiel?

BORGHEJM
Kaj ankaŭ rest'os sol'a.

ALLMERS
Est'as io terur'a en tio, rest'i sol'a. Kvazaŭ frost'as tra mi —

ASTA
Ho sed, Alfred, vi ja ne est'as sol'a, vi!

ALLMERS
Pov'as est'i io terur'a ankaŭ en tio, Asta.

ASTA
(tim'et'em'e) Ho, ne parol'u tiel! Ne pens'u tiel!

ALLMERS
(sen ŝi'n aŭskult'i) Sed ĉar vi ja ne vojaĝ'os kun —? Ĉar est'as neni'o, kio lig'as vi'n, kial vi do ne rest'os ĉi tie ĉe mi — kaj ĉe Rit'a?

ASTA
(mal'trankvil'a) Ne, ĉar tio'n mi ne pov'as. Mi nepr'e dev'as al la urb'o nun.

ALLMERS
Sed nur al la urb'o, Asta. ĉu?

ASTA
Jes.

ALLMERS
Kaj vi promes'as al mi baldaŭ re'ven'i.

ASTA
(rapid'e) Ne, ne, tio'n mi ne kuraĝ'as promes'i nun.

ALLMERS
Bon'e. Kiel vi vol'as. Do ni renkont'iĝ'os en la urb'o.

ASTA
(pet'ant'e) Tamen, Alfred, vi ja dev'as rest'i hejm'e ĉe Rit'a nun!

ALLMERS
(sen respond'i, turn'as si'n al Borghejm) Est'us ebl'e pli bon'e por vi, ke vi ankoraŭ ne hav'as kun'vojaĝ'ant'o'n.

BORGHEJM
(mal'em'a) Ho, kial vi pov'as dir'i ti'aĵ'o'n!

ALLMERS
Ja, ĉar vi neniam sci'as, kiu'n vi ebl'e renkont'os post'e. Sur'voj'e.

ASTA
(sen'per'e) Alfred!

ALLMERS
La ĝust'a vojaĝ'kamarad'o. Kiam est'os tro mal'fru'e. Tro mal'fru'e.

ASTA
(silent'e, trem'ant'e) Alfred! Alfred!

BORGHEJM
(rigard'as ili'n laŭ'vic'e) Kio'n tio signif'as? Mi ne kompren'as —

(Rit'a supr'e'n'ven'as de mal'dekstr'e de la fon'o.)

Rit'a
(plend'e) Ho, ne for'ir'u de mi, ĉiu'j!

ASTA
(al ŝi renkont'e) Vi ja prefer'is est'i sol'a, vi dir'is —

Rit'a
Jes, tamen mi ne kuraĝ'as. Komenc'as tiom mal'bel'e mal'hel'iĝ'i. Ŝajn'as al mi, ke est'as grand'a'j, mal'ferm'it'a'j okul'o'j, kiu'j rigard'as mi'n!

ASTA
(mol'e, kun'sent'ant'a) Se tiel do est'us, Rit'a? Tiu'j'n okul'o'j'n vi ne tim'u.

Rit'a
Ke vi tio'n pov'as dir'i! Ne tim'u!

ALLMERS
(pet'eg'e) Asta, mi pet'as vi'n, — por ĉio en la mond'o, — rest'u — ĉe Rit'a!

Rit'a
Jes! Kaj ankaŭ ĉe Alfred! Rest'u! Rest'u, Asta!

ASTA
(batal'ant'e) Ho, mi dezir'us eg'e volont'e —

Rit'a
Nu, do jen tio'n far'u! Ĉar Alfred kaj mi ne pov'as sol'a'j tra'viv'i la funebr'o'n kaj aflikt'o'n.

ALLMERS
(sombr'e) Prefer'e dir'u — tra la riproĉ'o kaj turment'o.

Rit'a
Jes, kio'n ajn vi prefer'as nom'i jen'o'n, — ni ne port'as ĝi'n sol'a'j, ni du. Ho, Asta, mi pet'as vi'n el'kor'e! Rest'u, kaj help'u ni'n! Est'u por ni en la lok'o de Eyolf —

ASTA
(re'tir'as si'n) De Eyolf —!

Rit'a
Jes, ĉu ne, ŝi pov'as, Alfred?

ALLMERS
Se ŝi vol'as kaj pov'as.

Rit'a
Antaŭ'e vi ja nom'is ŝi'n vi'a et'a Eyolf. (pren'as ŝi'a'n man'o'n) De nun vi est'u ni'a Eyolf, Asta! Eyolf kiel vi antaŭ'e est'is.

ALLMERS
(en kaŝ'at'a emoci'o) Rest'u — kaj divid'u la viv'o'n kun ni, Asta. Kun Rit'a. Kun mi. Kun mi, vi'a frat'o!

ASTA
(decid'e, re'tir'as si'a'n man'o'n) Ne. Mi ne pov'as. (turn'as si'n) Borghejm, — kiam ek'vetur'os la vapor'ŝip'o?

BORGHEJM
Nun baldaŭ.

ASTA
Jen mi dev'as pren'i la ŝip'o'n. Vi vol'as kun'ir'i, ĉu?

BORGHEJM
(mal'laŭt'a ĝoj'kri'o) Se mi vol'as! Jes, jes, jes!

ASTA
Jen do ven'u.

Rit'a
(mal'rapid'e) Ha, tiel. Jes, do vi ja ne pov'as rest'i ĉe ni.

ASTA
(ĵet'as si'n ĉirkaŭ ŝi'a'n kol'o'n) Dank'o'n pro ĉio, Rit'a! (al'ir'as kapt'ant'e la man'o'n de Allmers) Alfred, adiaŭ! Mil, mil foj'o'j'n adiaŭ!

ALLMERS
(Mal'laŭt'e, streĉ'it'e) Kio est'as tio ĉi, Asta? Aspekt'as ja kiel for'kur'o.

ASTA
(en silent'a tim'o) Jes, Alfred, — ja est'as ankaŭ for'kur'o.

ALLMERS
For'kur'o de — mi!

ASTA
(flustr'e) For'kur'o de vi — kaj de mi mem.

ALLMERS
(si'n re'tir'ant'e) Ha —!

(Asta rapid'as mal'supr'e'n en la fon'o. Borghejm sving'as la ĉapel'o'n kaj sekv'as ŝi'n.)

(Rit'a apog'as si'n al la en'ir'ej'o de la pavilon'o. Allmers ir'as en fort'a ekscit'o al la bar'aĵ'o kaj star'as tie rigard'ant'e mal'supr'e'n. Paŭz'o.)

ALLMERS
(turn'as si'n kaj dir'as kun si'n'reg'o, batal'e akir'it'a) Jen la vapor'ŝip'o. Jen rigard'u, Rit'a.

Rit'a
Mi ne kuraĝ'as rigard'i ĝi'n.

ALLMERS
Vi ne kuraĝ'as?

Rit'a
Ne. Ĉar ĝi hav'as unu ruĝ'a'n okul'o'n. Kaj ankaŭ unu verd'a'n. Grand'a'j'n ard'ant'a'j'n okul'o'j'n.

ALLMERS
Ho, est'as ja nur la lantern'o'j, vi sci'as.

Rit'a
De nun ili est'as okul'o'j. Por mi. Ili fiks'e rigard'ad'as el la mal'lum'o. — Kaj ankaŭ en'e'n en la mal'lum'o'n.

ALLMERS
Nun ĝi al'bord'iĝ'as.

Rit'a
Kie ĝi al'bord'iĝ'as ĉi-vesper'e?

ALLMERS
(pli proksim'e) Ĉe la kaj'o, kiel kutim'e, kar'a —

Rit'a
(rekt'ig'as si'n) Ho, kiel ĝi do pov'as al'bord'iĝ'i tie!

ALLMERS
Ĝi ja dev'as.

Rit'a
Sed est'as ja tie, ke Eyolf —! Kiel do pov'as tiu'j hom'o'j al'bord'iĝ'i tie?

ALLMERS
Jes, la viv'o est'as sen'kor'a, Rit'a.

Rit'a
La hom'o'j est'as sen'kor'a'j. Sen'konsider'a'j. Al viv'ant'a'j kaj mort'int'a'j.

ALLMERS
Jen vi prav'as. La viv'o, ĝi antaŭ'e'n marŝ'ad'as, ĝust'e kvazaŭ neni'o okaz'is.

Rit'a
(rigard'as antaŭ'e'n) Okaz'is ja ver'e neni'o. Ne por la ali'ul'o'j. Nur por ni du.

ALLMERS
(en vek'iĝ'ant'a dolor'o) Jes, Rit'a, — tiel sen'util'e est'is, ke vi nask'is li'n en dolor'o kaj plend'o. Ĉar nun li re'e est'as for — sen post'sign'o.

Rit'a
Nur la lam'baston'o sav'iĝ'is.

ALLMERS
(impet'e) Silent'u do! Ne aŭd'ig'u al mi tiu'n vort'o'n?

Rit'a
(Plend'ant'e) Ho, mi ne el'ten'as la pens'o'n, ke ni li'n ne plu hav'as.

ALLMERS
(mal'varm'e kaj amar'e) Vi kontent'e sen'est'is de li dum vi li'n hav'is. Tut'a'j'n du'on'tag'o'j'n vi ne vid'is li'n antaŭ vi'a'j okul'o'j.

Rit'a
Ne, ĉar tiam mi sci'is, ke mi pov'is vid'i li'n, kiam ajn mi dezir'is.

ALLMERS
Jes, tiel ni mal'uz'is la mal'long'a'n kun'viv'o'n kun et'a Eyolf.

Rit'a
(aŭskult'as, tim'em'e) Ĉu vi aŭd'as, Alfred! De'nov'e sonor'as!

ALLMERS
(rigard'as for'e'n) Est'as la vapor'ŝip'o, kiu sonor'ig'as. Ĝi de'bord'iĝ'os.

Rit'a
Ho, ne est'as pri tiu sonor'il'o ke mi pens'as. La tut'a'n tag'o'n mi aŭd'is sonor'ad'o'n ĉe la orel'o'j. — Nun de'nov'e sonor'ad'as!

ALLMERS
(al ŝi) Vi mis'aŭd'as, Rit'a.

Rit'a
Ne, mi aŭd'as ĝi'n tiel klar'e. Son'as kiel funebr'a'j sonor'il'o'j. Mal'rapid'e. Mal'rapid'e. Kaj ĉiam la sam'a'j'n vort'o'j'n.

ALLMERS
Vort'o'j'n? Kiu'j'n vort'o'j'n?

Rit'a
(kap'sign'as la takt'o'n) “Lam-bas-to-no flo-sas.” “Lam-bas-to-no flo-sas.” Ho, ŝajn'as al mi, ke ankaŭ vi pov'us tio'n aŭd'i.

ALLMERS
(agit'as la kap'o'n) Mi aŭd'as neni'o'n. Kaj eĉ neni'o est'as.

Rit'a
Ja, ja, dir'u kio'n vi vol'as, vi. Mi tio'n aŭd'as tre klar'e.

ALLMERS
(rigard'as trans la bar'aĵ'o'n) Nun ili est'as sur'ŝip'e, Rit'a. Ĉar nun la ŝip'o vetur'as en'e'n al la urb'o.

Rit'a
Ĉu ver'e, ke vi ne tio'n aŭd'as! “Lam-bas-to-no flo-sas.” “Lam-bas-ton— —”.

ALLMERS
(ir'as antaŭ'e'n) Ne star'u aŭskult'ant'e i'o'n, kio ne ekzist'as. Mi dir'as, ke nun Asta kaj Borghejm est'as sur'ŝip'e. Jam sur'voj'e. — Asta est'as for.

Rit'a
(rigard'as li'n evit'em'e) Jen do ankaŭ vi baldaŭ est'os for, Alfred?

ALLMERS
(rapid'e) Al kio vi alud'as?

Rit'a
Ke vi sekv'os vi'a'n frat'in'o'n.

ALLMERS
Ĉu ŝi i'o'n dir'is?

Rit'a
Ne. Sed vi ja mem dir'is, ke est'is pro Asta, ke — ke ni du trov'is unu la ali'a'n.

ALLMERS
Jes, tamen vi mem lig'is mi'n. Per la kun'viv'ad'o.

Rit'a
Ho, por vi'a anim'o mi ne plu est'as — ne plu tia — rav'e delikat'a.

ALLMERS
La leĝ'o de la trans'form'o tamen pov'us ebl'e kun'ten'i ni'n.

Rit'a
(kap'sign'as mal'rapid'e) Okaz'as trans'form'o en mi nun. Tio'n mi dolor'ig'e sent'as.

ALLMERS
Dolor'ig'e?

Rit'a
Jes, ĉar est'as kvazaŭ ia nask'o ankaŭ en tio.

ALLMERS
Jes est'as. Aŭ re'lev'iĝ'o. Trans'ir'o al pli super'a viv'o.

Rit'a
(rigard'as sen'kuraĝ'e antaŭ si) Jes, — sed pere'o de la tut'a, tut'a feliĉ'o de la viv'o.

ALLMERS
Tiu pere'o, ĝi est'as ja ver'e la gajn'o.

Rit'a
(impet'e) Ho, parol'turn'o'j! Bon'a Di'o, ni est'as ja tamen ter'a'j hom'o'j.

ALLMERS
Ni iom parenc'as ankaŭ al mar'o kaj ĉiel'o, Rit'a.

Rit'a
Ebl'e vi. Ne mi.

ALLMERS
Ho jes. Vi pli ol vi mem sci'et'as.

Rit'a
(paŝ'o'n pli proksim'e'n) Aŭskult'u, Alfred, — ĉu vi ne vol'us pens'i re'komenc'i vi'a'n labor'o'n?

ALLMERS
Tiu'n labor'o'n, kiu'n vi mal'am'is?

Rit'a
Mi far'iĝ'is facil'e kontent'ig'ebl'a nun. Mi est'as pret'a divid'i vi'n kun la libr'o.

ALLMERS
Kial?

Rit'a
Nur por re'ten'i vi'n ĉi tie ĉe mi. Proksim'e.

ALLMERS
Ho, mi ver'e ne pov'as help'i vi'n, Rit'a.

Rit'a
Sed ebl'e mi pov'us help'i vi'n.

ALLMERS
Pri la labor'o, vi cel'as?

Rit'a
Ne. Pri la viv'ad'o.

ALLMERS
(agit'as la kap'o'n) Ŝajn'as al mi, ke mi ne hav'as viv'o'n viv'ind'a'n.

Rit'a
Nu, do por sub'port'i la viv'o'n.

ALLMERS
(sombr'e, antaŭ'e'n) Mi opini'as, ke est'us pli bon'e por ni ambaŭ, ke ni romp'us la ge'edz'ec'o'n.

Rit'a
(rigard'as li'n esplor'e) Kie'n vi rifuĝ'us? Ebl'e tamen al Asta?

ALLMERS
Ne. De nun neniam al Asta.

Rit'a
Kie'n do?

ALLMERS
Supr'e'n en la sol'ec'o'n.

Rit'a
Supr'e'n inter la mont'o'j'n? Ĉu tio'n vi sugest'as?

ALLMERS
Jes.

Rit'a
Sed jen'o est'as ja nur fantazi'aĵ'o'j, Alfred! Tie supr'e vi ja ne pov'as viv'i.

ALLMERS
Tamen tie'n mi nun tir'iĝ'as.

Rit'a
Kial? Dir'u al mi!

ALLMERS
Ek'sid'u. Jen mi rakont'os i'o'n al vi.

Rit'a
I'o'n, kio okaz'is al vi tie supr'e?

ALLMERS
Jes.

Rit'a
Kaj pri kio vi silent'is antaŭ Asta kaj mi?

ALLMERS
Jes.

Rit'a
Ho, vi silent'as pri ĉio. Vi ne dev'us.

ALLMERS
Ek'sid'u tie'n. Kaj jen mi rakont'os al vi.

Rit'a
Jes, jes, — mi aŭskult'os! (Ŝi sid'ig'as si'n sur la benk'o'n ĉe la pavilon'o.)

ALLMERS
Mi est'is sol'a tie supr'e. Mez'e inter la mont'eg'o'j. Jen mi ven'is al vast'a, dezert'a mont'ar'a lag'o. Kaj mi dev'is trans'ir'i tiu'n lag'o'n. Sed mi ne pov'is. Ĉar trov'iĝ'is nek boat'o nek hom'o'j.

Rit'a
Nu? Kaj sekv'e kio?

ALLMERS
Jen mi ir'is sol'a en flank'a'n val'o'n. Ĉar tie, mi opini'is, ke mi ven'us trans la mont'o'dors'o'j'n kaj inter la pint'o'j'n. Kaj post'e mal'supr'e'n al la ali'a bord'o de la lag'o.

Rit'a
Ho, kaj jen vi cert'e erar'is pri la voj'o, Alfred!

ALLMERS
Jes; mi mis'pren'is pri la direkt'o. Ĉar voj'o aŭ voj'et'o tie ne trov'iĝ'is. Kaj mi ir'is la tut'a'n tag'o'n. Kaj ankaŭ la tut'a'n sekv'ant'a'n nokt'o'n. Kaj fin'e mi kred'is, ke mi neniam plu trov'us voj'o'n al hom'o'j.

Rit'a
Ne hejm'e'n al ni? Ho, jen mi sci'as, ke vi'a'j pens'o'j ir'is al ni.

ALLMERS
Ne, — ili tio'n ne far'is.

Rit'a
Ĉu ne?

ALLMERS
Ne. Est'is strang'e. Ŝajn'is al mi, ke vi kaj Eyolf, vi ambaŭ far'iĝ'is tiom for'a'j, for'a'j de mi. Kaj ankaŭ Asta.

Rit'a
Sed pri kio vi do pens'is?

ALLMERS
Mi ne pens'is. Mi tir'ad'is mi'n laŭ la dekliv'o'j, — kaj ĝu'is la pac'o'n kaj plaĉ'a'n sent'o'n de la percept'o de mort'o.

Rit'a
(ek'salt'as) Ho, ne uz'u tia'j'n vort'o'j'n pri tiu terur'aĵ'o!

ALLMERS
Tiel mi sent'is. Tut'e ne tim'o. Ŝajn'is al mi, ke mi kaj la mort'o kun'ir'is kvazaŭ du bon'a'j kamarad'o'j. Est'is tiom natur'e, — tiom simpl'e, ĉio, ŝajn'is al mi tiam. En mi'a parenc'ar'o la hom'o'j ne kutim'as far'iĝ'i mal'jun'a'j —

Rit'a
Ho, silent'u pri ti'aĵ'o'j, Alfred! Ĉar vi ja tamen sekur'e el'ven'is.

ALLMERS
Jes; kaj jen subit'e mi ating'is la cel'o'n. Sur la ali'a bord'o de la lag'o.

Rit'a
Est'us nokt'o en terur'o por vi, Alfred. Sed nun post'e vi ne vol'as konfes'i tio'n por vi mem.

ALLMERS
Tiu nokt'o supr'e'n'lev'is mi'n al decid'o. Kaj jen okaz'is, ke mi turn'is kaj ir'is rekt'e hejm'e'n. Al Eyolf.

Rit'a
(mal'laŭt'e) Tro mal'fru'e.

ALLMERS
Jes. Kaj kiam jen — la kamarad'o ven'is kaj pren'is li'n —. Jen blov'aĉ'is terur'o de li. De la tut'o. De ĉio, — kio'n ni tamen ne kuraĝ'as for'las'i. Tiom ter'lig'it'a'j ni ambaŭ est'as, Rit'a.

Rit'a
(kun bril'et'o de ĝoj'o) Jes, ĉu ne ver'e! Ankaŭ vi! (pli proksim'e) Ho, ni viv'u do la viv'o'n kun'e plej ebl'e long'e!

ALLMERS
(lev'as la ŝultr'o'n) Viv'i la viv'o'n. Jes! Kaj eĉ neni'o'n hav'i por ĝi'n plen'ig'i. Dezert'o kaj mal'plen'ec'o ĉio. Kie'n ajn mi rigard'as.

Rit'a
(tim'ig'it'a) Ho, fru'e aŭ mal'fru'e vi for'ir'os de mi, Alfred! Mi tio'n sent'as! Kaj mi ankaŭ vid'as laŭ vi'a aspekt'o! Vi for'ir'os de mi!

ALLMERS
Kun la voj'kamarad'o, vi alud'as?

Rit'a
Ne, mi alud'as tio'n, kio ankoraŭ pli aĉ'a est'as. Liber'vol'e vi for'ir'os de mi. Ĉar est'as nur ĉi tie, ĉe mi, ke vi ne trov'as, ke vi hav'as viv'o'task'o'n. Respond'u al mi! Ĉu ne tiel vi pens'as?

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n firm'e) Kaj se nun mi pens'is —?

(Bru'o kaj kri'ad'o kvazaŭ de koler'a'j, ekscit'it'a'j voĉ'o'j aŭd'iĝ'as de for'e mal'supr'e. Allmers ir'as al la bar'aĵ'o.)

Rit'a
Kio est'as? (ek'kri'ant'e) Ho, vid'u, ili li'n trov'is!

ALLMERS
Li neniam est'os trov'at'a.

Rit'a
Sed kio do est'as?

ALLMERS
(antaŭ'e'n'ir'as) Nur inter'bat'ad'o, — kiel kutim'e.

Rit'a
Mal'supr'e sur la mar'bord'o?

ALLMERS
Jes. La tut'a mar'bord'a vilaĝ'o dev'us est'i for'ig'at'a. Nun la edz'o'j ven'as hejm'e'n. Ebri'a'j kiel kutim'e. Draŝ'as la infan'o'j'n. Aŭd'u kiel la knab'o'j ulul'as! La vir'in'o'j kri'aĉ'as pri help'o por ili —

Rit'a
Jes, ĉu ni ne send'u iu'n mal'supr'e'n por help'i ili'n?

ALLMERS
(mal'mol'e kaj koler'e) Help'i ili'n, kiu'j ne help'is Eyolf! Ne, las'u ili'n pere'i, — kiel ili las'is Eyolf pere'i!

Rit'a
Ho, ne parol'u tiel, Alfred! Ne pens'u tiel!

ALLMERS
Mi ne pov'as ali'manier'e pens'i. Ĉiu'j tiu'j dom'aĉ'o'j dev'us est'i mal'konstru'at'a'j.

Rit'a
Kaj kio do far'iĝ'us de tiu'j mult'a'j mal'riĉ'a'j hom'o'j?

ALLMERS
Ili rifuĝ'u ali'lok'e'n.

Rit'a
Kaj la infan'o'j?

ALLMERS
Ĉu grav'as, kie ili pere'as.

Rit'a
(silent'e, riproĉ'e) Vi trud'as vi'n mem al tia mal'mol'ec'o, Alfred.

ALLMERS
(impet'e) De nun mi rajt'as est'i mal'mol'a! Est'as ankaŭ mi'a dev'o!

Rit'a
Vi'a dev'o?

ALLMERS
Mi'a dev'o al Eyolf. Li ne kuŝ'u sen'venĝ'it'a. Jen, mal'long'e, Rit'a! Mi al vi dir'as! Mal'konstru'u la tut'a'n lok'o'n kaj eben'ig'u la bord'o'n, — kiam mi est'os for.

Rit'a
(rigard'as li'n profund'e) Kiam vi est'os for?

ALLMERS
Jes, ĉar jen vi almenaŭ per io plen'ig'os vi'a'n viv'o'n. Kaj task'o'n vi hav'u.

Rit'a
(firm'e kaj decid'e) Vi rajt'as. Mi hav'u. Sed ĉu vi pov'as diven'i, per kio mi okup'os mi'n — kiam vi est'os for?

ALLMERS
Nu, kio tio do est'os?

Rit'a
(mal'rapid'e, decid'e) Tuj kiam vi est'os for, mi ir'os mal'supr'e'n al la mar'bord'o kaj kun'pren'as ĉiu'j'n tiu'j'n mal'riĉ'a'j'n, mal'sat'a'j'n infan'o'j'n supr'e'n al ni'a hejm'o. Ĉiu'j'n tiu'j'n petol'aĉ'a'j'n knab'o'j'n —

ALLMERS
Kio'n vi far'os kun ili ĉi tie!

Rit'a
Mi vol'as adopt'i ili'n.

ALLMERS
Vi, vi vol'as?

Rit'a
Jes, tio'n mi vol'as. De la tag'o kiam vi est'os for'vojaĝ'int'a, ili est'u ĉi tie, ĉiu'j, — kvazaŭ ili est'us mi'a'j propr'a'j.

ALLMERS
(ekscit'it'a) En la lok'o de ni'a et'a Eyolf!

Rit'a
Jes, en la lok'o de ni'a et'a Eyolf. Ili loĝ'u en la ĉambr'o'j de Eyolf. Ili leg'u li'a'j'n libr'o'j'n. Lud'u per li'a'j et'a'j aĵ'o'j. Ili laŭ'vic'e sid'u en li'a seĝ'o ĉe la tabl'o.

ALLMERS
Aŭd'i tio'n est'as ja komplet'a frenez'aĵ'o! Mi ne kon'as hom'o'n en la tut'a mond'o, kiu est'as mal'pli taŭg'a por ti'aĵ'o ol vi.

Rit'a
Mi do eduk'u mi'n al tio. Lern'ig'u mi'n. Ekzerc'u mi'n.

ALLMERS
Se est'as vi'a sincer'a decid'o, — ĉio'n kio'n vi jen dir'as, okaz'ig'is trans'form'o en vi.

Rit'a
Ver'e okaz'ig'is, Alfred. Pri tio vi zorg'is. Vi kre'is mal'plen'a'n lok'o'n en'e en mi. Kaj ĝi'n mi dev'as prov'i per io plen'ig'i. Io kio simil'us al ia am'o.

ALLMERS
(star'as moment'o'n pens'ant'e; rigard'as ŝi'n) Fund'e ni ne far'is mult'e por la povr'ul'o'j tie mal'supr'e.

Rit'a
Ni far'is neni'o'n por ili.

ALLMERS
Apenaŭ pens'is pri ili.

Rit'a
Neniam pens'is pri ili en kun'sent'o.

ALLMERS
Ni, kiu'j hav'is “la or'o'n kaj la verd'a'j'n arb'ar'o'j'n” —

Rit'a
Ni hav'is por ili ferm'it'a'j'n man'o'j'n. Kaj ankaŭ ferm'it'a'j'n kor'o'j'n.

ALLMERS
(kap'sign'as) Do est'as ja kompren'ebl'e, ke ili ne risk'is la viv'o'n por sav'i et'a'n Eyolf.

Rit'a
(silent'e) Pri'pens'u, Alfred. Ĉu vi est'as cert'a, ke — ke ni mem tio'n kuraĝ'us?

ALLMERS
(mal'trankvil'e re'puŝ'ant'e) Sed ne dub'u pri tio, Rit'a!

Rit'a
Ho, ni est'as hom'o'j el la mond'o, ni du.

ALLMERS
Kio'n vi ver'e intenc'as far'i por tiu'j kompat'ind'a'j infan'o'j?

Rit'a
Mi ebl'e dev'us prov'i, se mi pov'us mild'ig'i — nobl'ig'i ili'a'n viv'o'sort'o'n.

ALLMERS
Se tio'n vi pov'os, Eyolf ne nask'iĝ'is sen'util'e.

Rit'a
Kaj li ne est'as sen'util'e de ni for'pren'it'a.

ALLMERS
(rigard'as ŝi'n firm'e) Sed kompren'u la kial'o'n, Rit'a. Ne est'as am'o, kiu ig'as vi'n tio'n far'i.

Rit'a
Ne, tut'e ne. Almenaŭ ne ankoraŭ.

ALLMERS
Nu, kaj jen kio do est'as?

Rit'a
(du'on'e ced'ant'e) Vi ja oft'e parol'is kun Asta pri la hom'a respond'ec'o —

ALLMERS
Pri la libr'o, kiu'n vi mal'am'is.

Rit'a
Mi mal'am'as tiu'n libr'o'n eĉ nun. Sed mi sid'is aŭskult'ant'e, kiam vi rakont'is. Kaj nun mi vol'as mem plu'e'n prov'i. En mi'a manier'o.

ALLMERS
(agit'as la kap'o'n) Ne est'as pro la ne'fin'it'a libr'o —

Rit'a
Ne, mi hav'as krom'a'n kial'o'n.

ALLMERS
Jen kiu'n?

Rit'a
(silent'e, pez'anim'e rid'et'ant'e) Mi vol'as akir'i la pardon'o'n de du grand'a'j mal'ferm'it'a'j okul'o'j, vid'u.

ALLMERS
(frap'it'e, fiks'as la rigard'o'n sur ŝi'n) Ebl'e vi permes'us al mi kun'labor'i? Kaj help'i vi'n, Rit'a?

Rit'a
Ĉu vi vol'us?

ALLMERS
Jes, — se mi nur sci'us, ke mi pov'us.

Rit'a
(hezit'ant'e) Sed tiu'okaz'e vi dev'us ja rest'i ĉi tie.

ALLMERS
(silent'e) Ni prov'u, ĉu tio sukces'os.

Rit'a
(preskaŭ ne'aŭd'ebl'e) Ni prov'u, Alfred.

(Ambaŭ silent'as. Post'e Allmers ir'as al la stang'o kaj lev'as la flag'o'n tut'e supr'e'n. Rit'a star'as apud la pavilon'o kaj rigard'as li'n silent'e.)

ALLMERS
(re'ven'as antaŭ'e'n) Est'os pez'a labor'tag'o por ni, Rit'a.

Rit'a
Vi vid'os, — tiam foj'e fal'os dimanĉ'trankvil'o super ni'n.

ALLMERS
(silent'e, tuŝ'it'a) Tiam ni percept'os vizit'o'n de la spirit'o'j, ebl'e.

Rit'a
(flustr'ant'e) La spirit'o'j?

ALLMERS
(kiel antaŭ'e) Jes. Tiam ili ebl'e ĉirkaŭ'as ni'n, tiu'j kiu'j'n ni perd'is.

Rit'a
(kap'sign'as mal'rapid'e) Ni'a et'a Eyolf. Kaj ankaŭ vi'a grand'a Eyolf.

ALLMERS
(fiks'rigard'as antaŭ'e'n) Ebl'e ni ankoraŭ foj'e — sur la viv'o'voj'o — kvazaŭ ek'vid'os ili'n.

Rit'a
Kie'n ni rigard'u, Alfred —?

ALLMERS
(fiks'as la okul'o'j'n sur ŝi'n) Supr'e'n.

Rit'a
(kap'sign'as konsent'e) Jes, jes, — supr'e'n.

ALLMERS
Supr'e'n, al la pint'o'j. Al la stel'o'j. Kaj al la grand'a kviet'o.

Rit'a
(etend'as al li la man'o'n) Dank'o'n!

  
  
  
  
  
  
End of the Project Gutenberg EBook of Eta Eyolf, by Henrik Ibsen  
  
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ETA EYOLF ***  
  
***** This file should be named 23837-h.htm or 23837-h.zip *****  
This and all associated files of various formats will be found in:  
        http://www.gutenberg.org/2/3/8/3/23837/  
  
Produced by Andrew Sly with thanks to Odd Tangerud for his  
continuing assistance in preparing his Ibsen translations  
for Project Gutenberg  
  
  
Updated editions will replace the previous one--the old editions  
will be renamed.  
  
Creating the works from public domain print editions means that no  
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation  
(and you!) can copy and distribute it in the United States without  
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,  
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to  
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to  
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project  
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you  
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you  
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the  
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose  
such as creation of derivative works, reports, performances and  
research.  They may be modified and printed and given away--you may do  
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is  
subject to the trademark license, especially commercial  
redistribution.  
  
  
  
*** START: FULL LICENSE ***  
  
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE  
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK  
  
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free  
distribution of electronic works, by using or distributing this work  
(or any other work associated in any way with the phrase "Project  
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project  
Gutenberg-tm License (available with this file or online at  
http://gutenberg.org/license).  
  
  
Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm  
electronic works  
  
1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm  
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to  
and accept all the terms of this license and intellectual property  
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all  
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy  
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.  
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project  
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the  
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or  
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.  
  
1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be  
used on or associated in any way with an electronic work by people who  
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few  
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works  
even without complying with the full terms of this agreement.  See  
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project  
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement  
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic  
works.  See paragraph 1.E below.  
  
1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"  
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project  
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the  
collection are in the public domain in the United States.  If an  
individual work is in the public domain in the United States and you are  
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from  
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative  
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg  
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project  
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by  
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of  
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with  
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by  
keeping this work in the same format with its attached full Project  
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.  
  
1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern  
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in  
a constant state of change.  If you are outside the United States, check  
the laws of your country in addition to the terms of this agreement  
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or  
creating derivative works based on this work or any other Project  
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning  
the copyright status of any work in any country outside the United  
States.  
  
1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:  
  
1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate  
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently  
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the  
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project  
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,  
copied or distributed:  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with  
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or  
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included  
with this eBook or online at www.gutenberg.org  
  
1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived  
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is  
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied  
and distributed to anyone in the United States without paying any fees  
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work  
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the  
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1  
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the  
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or  
1.E.9.  
  
1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted  
with the permission of the copyright holder, your use and distribution  
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional  
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked  
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the  
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.  
  
1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm  
License terms from this work, or any files containing a part of this  
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.  
  
1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this  
electronic work, or any part of this electronic work, without  
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with  
active links or immediate access to the full terms of the Project  
Gutenberg-tm License.  
  
1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,  
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any  
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or  
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than  
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version  
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),  
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a  
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon  
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other  
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm  
License as specified in paragraph 1.E.1.  
  
1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,  
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works  
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing  
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided  
that  
  
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from  
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method  
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is  
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he  
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the  
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments  
     must be paid within 60 days following each date on which you  
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax  
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and  
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the  
     address specified in Section 4, "Information about donations to  
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."  
  
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies  
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he  
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm  
     License.  You must require such a user to return or  
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium  
     and discontinue all use of and all access to other copies of  
     Project Gutenberg-tm works.  
  
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any  
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the  
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days  
     of receipt of the work.  
  
- You comply with all other terms of this agreement for free  
     distribution of Project Gutenberg-tm works.  
  
1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm  
electronic work or group of works on different terms than are set  
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from  
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael  
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the  
Foundation as set forth in Section 3 below.  
  
1.F.  
  
1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable  
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread  
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm  
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic  
works, and the medium on which they may be stored, may contain  
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or  
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual  
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a  
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by  
your equipment.  
  
1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right  
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project  
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project  
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all  
liability to you for damages, costs and expenses, including legal  
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT  
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE  
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE  
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE  
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR  
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH  
DAMAGE.  
  
1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a  
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can  
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a  
written explanation to the person you received the work from.  If you  
received the work on a physical medium, you must return the medium with  
your written explanation.  The person or entity that provided you with  
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a  
refund.  If you received the work electronically, the person or entity  
providing it to you may choose to give you a second opportunity to  
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy  
is also defective, you may demand a refund in writing without further  
opportunities to fix the problem.  
  
1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth  
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER  
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO  
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.  
  
1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied  
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.  
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the  
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be  
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by  
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any  
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.  
  
1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the  
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone  
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance  
with this agreement, and any volunteers associated with the production,  
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,  
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,  
that arise directly or indirectly from any of the following which you do  
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm  
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any  
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.  
  
  
Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm  
  
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of  
electronic works in formats readable by the widest variety of computers  
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists  
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from  
people in all walks of life.  
  
Volunteers and financial support to provide volunteers with the  
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's  
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will  
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure  
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.  
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation  
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4  
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.  
  
  
Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive  
Foundation  
  
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit  
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the  
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal  
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification  
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at  
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent  
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.  
  
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.  
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered  
throughout numerous locations.  Its business office is located at  
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email  
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact  
information can be found at the Foundation's web site and official  
page at http://pglaf.org  
  
For additional contact information:  
     Dr. Gregory B. Newby  
     Chief Executive and Director  
     gbnewby@pglaf.org  
  
  
Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide  
spread public support and donations to carry out its mission of  
increasing the number of public domain and licensed works that can be  
freely distributed in machine readable form accessible by the widest  
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations  
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt  
status with the IRS.  
  
The Foundation is committed to complying with the laws regulating  
charities and charitable donations in all 50 states of the United  
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a  
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up  
with these requirements.  We do not solicit donations in locations  
where we have not received written confirmation of compliance.  To  
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any  
particular state visit http://pglaf.org  
  
While we cannot and do not solicit contributions from states where we  
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition  
against accepting unsolicited donations from donors in such states who  
approach us with offers to donate.  
  
International donations are gratefully accepted, but we cannot make  
any statements concerning tax treatment of donations received from  
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.  
  
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation  
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other  
ways including checks, online payments and credit card donations.  
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate  
  
  
Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic  
works.  
  
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm  
concept of a library of electronic works that could be freely shared  
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project  
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.  
  
  
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed  
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.  
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily  
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.  
  
  
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:  
  
     http://www.gutenberg.org  
  
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,  
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to  
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.